Poznań w 1945 roku: Spacer śladami wojny na Wildzie [ZDJĘCIA, MAPA]

To właśnie przy rynku Wildeckim wykonano jedno z najbardziej znanych zdjęć z bitwy o Poznań, pokazujące wrak czołgu Pantera. Zapraszamy do przechadzki śladami walk, jakie do naszych czasów pozostały na ulicach Wildy.

Twierdza Poznań

W styczniu 1945 roku ruszyła znad Wisły operacja Armii Radzieckiej, której celem stały się tereny III Rzeszy. Gwałtowność ataku na pozycje niemiecki spowodowała już w pierwszych jej dniach całkowite załamanie się planów obrony Wehrmachtu, który rozpoczął odwrót na całej linii frontu.

ZOBACZ TEŻ: Na Cytadeli trwały walki, a życie wracało już do ruin [ZDJĘCIA]

Ogłoszony twierdzą Poznań, miał spełniać ważną rolę defensywną, jako tzw. "łamacz fal", czyli silny ośrodek oporu wiążący znaczne siły Rosjan i uniemożliwiający korzystanie im z węzła komunikacyjnego. Obronę miasta oparto na linii fortów i schronów dawnej pruskiej twierdzy Poznań, zwracając szczególną uwagę na obronę przeciwpancerną od strony wschodniej. Mniejszą uwagę przykładano do obrony odcinków lewobrzeżnych, obsadzając je jednostkami rezerwowymi i drugoliniowymi. Kiedy Armii Radzieckiej udało się sforsować Wartę pod Kątnikiem, oddziały te nie były w stanie przeciwstawić się naporowi wojsk szturmujących miasto od południa.

Po przełamaniu pasa obrony na Dębcu Rosjanie przy słabym oporze zaczęli w ostatnich dniach stycznia 1945 roku zajmować Wildę, a większe trudności napotkali dopiero na skraju Śródmieścia. Ale mimo braku spektakularnych batalii o tę dzielnicę, zachowało się do dzisiaj kilka śladów przygotowań do obrony i walk z okresu końca II wojny światowej.
Pancerny kontratak

Spacer najlepiej rozpocząć od skrzyżowania ulicy Saperskiej i ulicy Wspólnej. Spoglądając wzdłuż tej ostatniej możemy dostrzec w oddali przebieg Drogi Dębińskiej. To tam w dniu 27 stycznia 1945 roku Niemcy podjęli próbę odzyskania utraconego terenu Łęgów Dębińskich. Zmobilizowali do tego pojazdy pancerne w liczbie prawdopodobnie jedenastu, różnych typów. Pomimo silnego ognia Rosjan, prowadzonego spomiędzy zabudowań Wildy, Niemcom udało się dotrzeć do nasypu kolejowego na Dębinie. Kontratak ten przyniósł znikome sukcesy, a kosztował kilka utraconych pojazdów pancernych. Pamiątką tych walk i późniejszego odwrotu jest zdjęcie rozbitego niemieckiego działa pancernego, stojącego na dzisiejszej Drodze Dębińskiej, w którego tle widać charakterystyczne budynki przy ulicy Wspólnej.

Ostrzelane budynki

Budynki przy ulicach: Saperskiej 61, Rolnej 52 i Pamiątkowej 29 noszą na elewacjach ślady walk toczonych na Wildzie w styczniu 1945 roku. Charakterystyczne jest to, że uszkodzenia tynku są tylko do strony południowej, czyli z kierunku, z którego Armia Czerwona szturmowała Poznań.

Na elewacji budynku przy ulicy Langiewicza 19 widoczne są wyraźnie "strzałki" wskazujące piwnicę przystosowaną jako ukrycie przed nalotem. Skrót LSR, często pojawiający się przy "strzałkach" oznacza Luftschutzraum. Pod koniec wojny, szczególnie na terenach wschodnich, był prześmiewczo rozwijany jako "Lern Schnell Russisch" (dosłownie: uczcie się szybko rosyjskiego), co wtedy mogło być podciągnięte pod defetyzm ze wszystkimi tego konsekwencjami (strzałki znajdują się również na budynkach przy Rolnej 52 i Pamiątkowej 29).

Pantera z rynku Wildeckiego

Zdjęcie pokazujące wrak niemieckiej Pantery w tle z kościołem pw. Maryi Królowej stało się ikoną walk o Wildę w styczniu 1945 roku. Wokół zniszczenia tego pojazdu pancernego narosło wiele legend, jednak prawda okazała się bardzo prozaiczna: w dniu 27 stycznia 1945 czołg brał udział najpierw w starciu w rejonie ul. Piastowskiej, tam otrzymał prawdopodobnie trafienia w czołowy pancerz, następnie został skierowany w rejon rynku Wildeckiego, gdzie uległ awarii i został opuszczony przez załogę.

Autor tekstu jest pasjonatem historii oraz członkiem grupy rekonstrukcji historycznej "Poznańczycy".