Okupacja czyli wojna z głodem [ZOBACZ ARCHIWALNE ZDJĘCIA]

Była to celowa polityka władz niemieckich mająca prowadzić do wyniszczenia rdzennej ludności. Szczególnie represyjnie i konsekwentnie realizowano ją w Wielkopolsce wcielonej do III Rzeszy. W Kraju Warty (Warthegau) miało być miejsce tylko dla Niemców.

- Sytuacja Wielkopolan podczas okupacji była zdecydowanie gorsza niż Polaków zamieszkałych w granicach Generalnego Gubernatorstwa. Dotyczyło to zarówno represji stosowanych przez hitlerowców jak i życia codziennego - mówi dr Agnieszka Łuczak z Instytutu Pamięci Narodowej w Poznaniu.

Polaków mieszkających na terenach anektowanych uważano za podludzi, pozbawiano wszelkich praw i stosowano wobec nich drakońskie restrykcje.

Wielkopolanie, których nie wysiedlono na przełomie lat 1939-1940 musieli spędzać okupacyjne lata na co dzień zmagając się z doskwierającym brakiem żywności.

Sytuacja Wielkopolan podczas okupacji była zdecydowanie gorsza niż Polaków zamieszkałych w granicach Generalnego Gubernatorstwa.

- Oczywiście kłopoty z zaopatrzeniem w żywność dotyczyły w okresie okupacji całego kraju, ale na terenach Polski włączonych do III Rzeszy panowała najtrudniejsza sytuacja - zauważa dr Łuczak.

Perspektywa głodu była z roku na rok coraz dotkliwszym problemem, gdyż władze niemieckie sukcesywnie ograniczały dostęp do żywności. Reglamentowano podstawowe produkty żywieniowe. Zarazem zakazywano sprzedawania Polakom wielu produktów (patrz kalendarium niżej). Efektem tego była duża zapadalność na choroby i wysoka śmiertelność. Dochodziło do tego, że niemieccy przedsiębiorcy skarżyli się władzom, że pracę dezorganizują im częste omdlenia zatrudnianych przez nich Polaków. Ich przyczyną było wycieńczenie z powodu niedożywienia.

W Generalnej Guberni ratunkiem przed głodem był kwitnący tam czarny rynek żywności. W Wielkopolsce działał on jednak na nieporównywalnie mniejszą skalę z powodu znacznie większej kontroli niemieckich władz i ostrzejszych represji.

W Kraju Warty przeprowadzano na masową skalę akcje poszukiwania (także w mieszkaniach) nielegalnej żywności. Za jej posiadanie lub handel nią skazywano na więzienie (nierzadko wieloletnie) lub wysyłano do obozów (można było trafić do niego za sprzedaż bochenka chleba).

Często zapadały też wyroki śmierci m.in. w marcu 1942 roku za przemyt cukru skazano na śmierć trzech polskich maszynistów, a w listopadzie 1942 roku niemiecki sąd specjalny wydał wyrok śmierci na Leona Stroszczyńskiego, który dostarczył chleb do obozu, w którym przetrzymywano Żydów.

Jadano potrawy z chwastów - zupę z lebiody czyli komosy, substytut dżemu z warzyw czy bezmięsny pasztet

Trudno było pozyskać żywność z innych źródeł. Polacy nie mogli hodować trzody chlewnej, nie można było nawet łowić ryb (wędkować mogli tylko Niemcy i volksdeutsche). Wielkopolanom pozwalano hodować króliki, ale tylko dla siebie, nie można było nimi handlować.

Mimo zakazów i surowych kar na wsiach nielegalnie hodowano świnie przemyślanie je ukrywając np. na strychach, w piwnicach, a nawet w skrzyniach. Mięso pozyskiwano też oszukując podczas uboju zwierząt hodowanych dla Niemców.
Powszechnie ratowano się przed głodem przygotowując jedzenie z wszystkiego co tylko było dostępne. Jadano m. in. potrawy z chwastów (zupę z lebiody czyli komosy), substytut dżemu z warzyw czy też bezmięsny pasztet, na który oryginalny przepis podajemy na następnej stronie.

Kalendarium: kartki, zakazy, ograniczenia
23 lipca 1940 wprowadzono w restauracjach w Kraju Warty obowiązkowo dwa dni bezmięsne oraz jeden z tzw. potrawami jednogarnkowymi (zupą).

10 października 1940 ogłoszono okresową reglamentację owoców, można je było sprzedawać tylko niemieckim dzieciom, młodzieży i ciężarnym Niemkom.

8 stycznia 1941 zakazano sprzedawania pomarańczy Polakom.

23 stycznia 1941 wstrzymano sprzedaż dla Polaków cukru, mąki pszennej i kaszy.

15 lutego 1941 wprowadzono kartki na masło, margarynę, olej, mięso i jego przetwory.

5 kwietnia 1941 kartki na pieczywo i kasze.

9 sierpnia 1941 zakaz sprzedawania Polakom owoców.

26 listopada 1941 namiestnik Kraju Warty, Arthur Greiser zabronił sprzedaży Polakom ciast, ciastek i wszelkiego pieczywa cukierniczego .

10 grudnia 1941 wprowadzono zakaz sprzedaży dżemów, zamiast nich przeznaczono dla Polaków tzw. smarowanie na chleb z brukwi, marchwi i innych warzyw, często zepsutych.

25 maja 1942 namiestnik ogłosił akcję uśmiercania wron zmuszając do udziału w niej Polaków; wrony należało dostarczać do wyznaczonych punktów, żywiono nimi jeńców i Żydów.

21 czerwca 1942 wprowadzono zakaz sprzedawania Polakom truskawek.
na podstawie Cz. Łuczak "Dzień do dniu w okupowanej Wielkopolsce..."

Pasztetowa bez odrobiny mięsa

Składniki:
1,5 szklanki wody
4 kostki przyprawy maggi
4 łyżki płatków owsianych
100g drożdży
1 duża cebula
1 łyżka tłuszczu
przyprawy: sól, pieprz ziołowy, majeranek

Sposób przygotowania:
Wodę, maggi i płatki owsiane należy razem zagotować, a następnie ostudzić i dodać pokruszone drożdże. Cebulę trzemy i przesmażamy, a następnie łączymy ją z ugotowanymi płatkami, dodajemy tłuszcz oraz przyprawy i całość zagniatamy. Pieczemy w piekarniku.
na podstawie: Wanda Siedel, Kazimiera Deskur "Nasz okupacyjny dzień"

POLECAMY:

Oni są w rejestrze przestępców