Archiwum Państwowe w Poznaniu promuje region współpracując z Wikipedią

Chyba nie ma takiego internauty, który nie korzystałby z Wikipedii, największej i na bieżąco rozbudowywanej encyklopedii na świecie. Tylko nieliczni jej użytkownicy jednak wiedzą, że ilustrujące encyklopedyczne hasła fotografie, reprodukcje dokumentów i pliki multimedialne pochodzą ze specjalnej bazy Wikimedia Commons, która powstała z inicjatywy organizacji Wikimedia Foundation zarządzającej serwisami internetowymi typu wiki. Jeszcze mniej osób wie, że polskim prekursorem udostępniania dla potrzeb Wikipedii cyfrowych zbiorów jest Archiwum Państwowe w Poznaniu.

- To często bezcenne dokumenty z historii Polski, Wielkopolski i Poznania, dotąd jedynie teoretycznie dostępne dla zwykłego śmiertelnika - wyjaśnia Krzysztof Machocki ze stowarzyszenia Wikimedia Polska, który z uznaniem mówi o współpracy z poznańskim archiwum.

Pieczęcie, Paganini i masoni

Wykorzystanie zasobów AP w Wikimedia Commons to pomysł kustosz Hanny Staszewskiej. Prywatnie od kilku lat jest ona wikipedystką, ale początkowo zajmowała się głównie opracowywaniem haseł.

- W ubiegłym roku po spotkaniu organizowanym przez Wikimedia na temat zasobów multimedialnych zapytałam dyrektora o możliwość udostępniania naszych dokumentów. Zgodził się od razu - relacjonuje Hanna Staszewska.

Po podpisaniu z AP porozumienia o współpracy Wikimedia przekazała specjalną aplikację przydatną do umieszczania dokumentów w bazie Wiki. W pierwszej kolejności udostępniono w sieci dokumenty i pieczęcie królewskie, stare afisze (np. koncertu Paganiniego w Poznaniu w 1829 roku), mapy i plany miast. Do Wikimedia Commons trafiły też m.in. archiwalia dotyczące powstania wielkopolskiego, okupacji i masonów.

Sobieski na topie

Statystyki potwierdzają, że umieszczenie dokumentów AP w internetowej bazie było dobrym posunięciem, służącym ich popularyzacji. Wiele z nich znalazło już zastosowanie do ilustrowania haseł encyklopedycznych i to nie tylko polskich. Wykorzystywane są przez wikipedystów z m.in. Niemiec, Francji, Wielkiej Brytanii, Rosji i Litwy. Co ciekawe, jedna ilustracja - kopia ryciny ze szwajcarskiego kurortu górskiego znalazła się nawet w arabskojęzycznej wersji Wiki.

Spośród wszystkich materiałów z AP w Poznaniu numerem jeden pod względem oglądalności była mapa Polski z czasów panowania króla Jana III Sobieskiego wydana w 1883 roku z okazji 200. rocznicy odsieczy wiedeńskiej. W ciągu ostatnich trzech miesięcy miała ona ponad 57 tysięcy odsłon. Drugim najpopularniejszym dokumentem było spisany 29 stycznia 1358 roku na pergaminie i potwierdzony królewską pieczęcią akt sprzedaży mieszczaninowi Janowi (był on pracownikiem mennicy) wójtostwa poznańskiego przez Kazimierza III Wielkiego (ponad 44 tysięcy odsłon). Trzecim jest zaproszenie z 1927 roku na Festiwal Polski w Paryżu, w którym brał udział Artur Rubinstein (ponad 12 tysięcy odsłon). Dużą popularnością cieszyły się również akt przyznania w 1933 roku doktoratu honoris causa od Uniwersytetu Poznańskiego dla marszałka Józefa Piłsudskiego oraz skan wydanego w 1830 roku dyplomu ukończenia studiów na Uniwersytecie Wrocławskim.

Piłsudski z błędem

Poznańskie archiwum należy do krajowych liderów pod względem wykonywania cyfrowych kopii historycznych dokumentów. Zrobiono w nim już kilka milionów skanów i znaczna ich część została zamieszczona w wyspecjalizowanych serwisach archiwalnych. W Wikimedia Commons jest zaledwie ich ułamek - około 660 dokumentów.

- Nie nastawiamy się na ilość. Wybieramy dokumenty przydatne do rozbudowy encyklopedii, które mają szczególny charakter, wiążą się ze znanymi osobami i ważnymi wydarzeniami - wyjaśnia Michał Serdyński, wikipedysta na co dzień zajmujący się w AP digitalizacją oraz sprawami informatycznymi.

W najbliższych planach jest zamieszczenie w bazie Wiki m.in. dokumentów dotyczących przyszłorocznego jubileuszu 800-lecia zakonu dominikanów w Polsce i Powszechnej Wystawa Krajowej w Poznaniu (PeWuKi).

Pracownicy poznańskiego archiwum chcą spopularyzować wykorzystywanie dokumentów archiwalnych w Wikipedii. Wspólnie z Wikimedia Polska ogłosili konkurs „Odkurz dokument” dla osób najczęściej i najefektywniej korzystających z cyfrowych zbiorów AP. Jego uczestnicy znaleźli już ich zastosowanie do opisów haseł encyklopedycznych nawet tak tematycznie nie związanych z Wielkopolską jak np. twierdza w Kamieńcu Podolskim, Eliza Orzeszkowa, męski zarost i błąd ortograficzny. Do tego ostatniego hasła ilustracją stała się reprodukcja wysłanych w 1932 roku przez koło Związku Inwalidów Wojennych w Sierakowie życzeń noworocznych do marszałka Piłsudskiego z błędnie zapisanym nazwiskiem „Piłsucki”.