Witaj, szkoło!

Sokrates (469-399 p.n.e.) żył w Atenach i był filozofem, który uczył samodzielnego myślenia. Jeśli ktoś postawił jakąś tezę, Sokrates udając, że nie ma pojęcia o danym problemie, zadawał jej autorowi proste pytania, na które ten odpowiadał "tak" lub "nie". Poprzez odpowiednie prowadzenie dialogu filozof wpędzał swego rozmówcę w ślepy zaułek, udowadniając niesłuszność tezy. Rozmówca zostawał więc publicznie upokorzony (dysputy w starożytnej Grecji miały bowiem często charakter publiczny), a Sokrates, wykazując brak wiedzy i płytkość myślenia ignoranta, uczył go pokory i uświadamiał, jak wiele rzeczy nie wie.

Sokrates nie był sofistą, gdyż w przeciwieństwie do nich nie pobierał za naukę pieniędzy. Uczenie za darmo było wówczas dość powszechne (biorąc pod uwagę pensje współczesnych nauczycieli, widzimy tu spore podobieństwo). Sokrates był stoikiem. Według filozofów tego nurtu, człowiek, aby osiągnąć szczęście, musi zachować równowagę duchową, powagę, spokój i trzeźwość umysłu. Rządzić nim winien rozum, a nie namiętność, i winien też żyć zgodnie z naturą, wyrzec się dóbr przemijających, w zamian za to osiągnie szczęście (dlatego też Sokrates nie był człowiekiem zamożnym - i tu kolejne podobieństwo do statusu większości dzisiejszych nauczycieli).

Kiedy filozof miał 70 lat, został niesłusznie oskarżony m.in. o psucie młodzieży. Platon, jego uczeń, opisał rzecz całą w słynnej "Obronie Sokratesa". Jako parezjasta (człowiek mówiący prawdę) Sokrates nie wycofał się ze swego stanowiska, dobrowolnie niejako przyjął karę, rezygnując z pomocy przyjaciół chcących go ratować i ... wypił cykutę! (Czego, rzecz jasna, nie polecam współczesnemu ciałupedagogicznemu - ani to smaczne, ani na zdrowie nie służy).