Nadchodzi kolejowa konkurencja w regionach. Czy samorządy wojewódzkie są do niej przygotowane?

Samorządy wojewódzkie, którym kończą się umowy z obecnymi przewoźnikami lub otwierają nowe połączenia, już teraz nie mogą zlecić przewozów bezpośrednio - muszą organizować przetargi. Wynika to wprost z przepisów polskiego prawa i ustaleń Polski z Komisją Europejską.

Konkurencja na rynku kolejowym to korzyści dla pasażerów, którzy mogą liczyć na częstsze połączenia i tańsze bilety. W wielu krajach, które przed nami otworzyły rynki, konkurencja doprowadziła do wzrostu liczby pasażerów. Zyskali pasażerowie, ponieważ spadły ceny biletów, przybyło pociągów, ale na zmianach skorzystają również samorządy - konkurencja to przede wszystkim oszczędności. Tak to działa we wszystkich branżach.

Pierwsze umowy kolejowe w województwach zaczynają wygasać pod koniec 2024 roku, dlatego samorządy - chcąc zrobić to dobrze muszą zacząć działać już teraz. Samorząd województwa wielkopolskiego zapewnia, że jest gotowy na otwarcie rynku przewozów i że podejmuje działania związane z przygotowaniem się do wyboru operatora w trybie konkurencyjnym.

- Jednak, aby w ogóle można było zlecić realizację przewozów należy przygotować zgodnie z ustawą o publicznym transporcie zbiorowym plan transportowy - informuje Departament Transportu Urzędu Marszałkowskiego Urzędu Wojewódzkiego w Poznaniu. - Obecnie obowiązujący w Wielkopolsce dokument przewiduje realizację przewozów do 2030 roku, dlatego w najbliższym czasie Województwo Wielkopolskie przeprowadzi stosowne badania oraz przygotuje plan transportowy co najmniej do 2045 roku.

Co ważne rynek wojewódzkich przewozów kolejowych wypracował już pewne praktyki w zakresie konkurencyjności. To efekt postanowień Krajowej Izby Odwoławczej, zastosowanych przy kilku postępowaniach przetargowych. Urząd Marszałkowski uważa więc, że województwo jest w stanie zapewnić odpowiednie warunki konkurencyjne - planuje też publikację ogłoszenia dotyczące wyboru operatora po podjęciu stosownej uchwały sejmiku w sprawie planu transportowego.

- Województwo Wielkopolskie dokona wyboru operatora lub operatorów w trybie konkurencyjnym - zapewnia Departament Transportu. - Ci operatorzy, którzy spełnią przedstawione w postępowaniu warunki oraz przedstawią najkorzystniejszą ofertę, będą realizowali wojewódzkie przewozy kolejowe.

Konkurencja na torach przyniesie korzyści dla pasażerów, takie jak rozszerzenie siatki połączeń, obniżenie cen biletów i lepszą jakość usługi. Doprowadzi do wyboru jednego spośród wielu przewoźników (na czas określony), a w przewozach komercyjnych stale konkurować będzie wielu przewoźników. W efekcie liczba dofinansowanych pociągów zostanie znacznie ograniczona.

Eksperci wskazują, że do ogłoszenia przetargów należy przygotowywać się niezwłocznie. W przeciwnym razie przetargiem może zainteresować się tylko jeden przewoźnik, czyli ten, który przewozy realizował dotychczas. To niosłoby za sobą ryzyko wielu negatywnych konsekwencji, takich jak: konflikt z przepisami antymonopolowymi i przepisami o pomocy publicznej, sankcje administracyjne, cywilne, karne, łącznie z zablokowaniem środków unijnych, np. na inwestycje urzędów marszałkowskich w tabor. Harmonogram otwarcia rynku w UE wyznacza 25 grudnia 2023 roku jako termin, od którego operator powinien być wybierany w procedurze konkurencyjnej. Umowy powierzone na starych zasadach nie powinny obowiązywać dłużej niż do 2033 roku.

Samo rozpoczęcie świadczenia usług wymaga wielu istotnych czynności przygotowawczych, w tym: pozyskania taboru i jego homologacji, jeśli tabor jest z zagranicy, zapewnienia personelu - w szczególności maszynistów - przygotowania obsługi technicznej i odpowiedniej dokumentacji.

Z orzecznictwa KIO wynika, że potrzeba na te czynności minimum dwóch lat od podania do publicznej wiadomości informacji o planowanym zamówieniu.

Umowy o świadczenie usług w województwach zaczynają wygasać pod koniec 2024 roku, co wiąże się z koniecznością przeprowadzenia rzetelnych przetargów.

Korzyści z konkurencji na kolei będą widoczne zarówno w przewozach publicznych, jak i komercyjnych. Wystarczy wspomnieć transparentne relacje między organizatorem a przewoźnikiem i ograniczenie możliwych nacisków na organizatora, dyktowanych interesami wykonawcy. Ale należy pamiętać także o „klasycznych” korzyściach rynkowych, takich jak: większa liczba połączeń, motywacja do zwiększania liczby pasażerów, weryfikacja kosztów usług i poziomu dofinansowania, rozwój oferty bez angażowania środków publicznych, poprawa jakości, nowe produkty, rywalizacja cenowa, nowe źródła finansowania inwestycji itd.

W wielu krajach, które przed nami otworzyły rynki, konkurencja doprowadziła do wzrostu liczby pasażerów, a rzetelne przetargi przyniosły oszczędności rzędu 30% środków publicznych. Zyskali pasażerowie, ponieważ spadły ceny biletów, przybyło pociągów i powstało wiele nowych tras. Jednym słowem - lepsza jakość za te same lub mniejsze pieniądze.

Do 2030 roku na inwestycje na kolei przeznaczymy 170 mld zł - wynika ze zaktualizowanego programu rządowego. Priorytety programu inwestycyjnego to dokończenie rozpoczętych dużych projektów, jak linia średnicowa w Warszawie, tunel w Łodzi, modernizacja trasy Gdynia - Słupsk. Kontynuowane będą prace na kluczowych liniach: Katowice - Zebrzydowice, Rail Baltica Białystok - Ełk - Trakiszki.

W celu ograniczenia wykluczenia komunikacyjnego budowana będzie m.in. linia kolejowa Podłęże - Tymbark, modernizowana linia Skierniewice - Łuków czy Bydgoszcz - Kościerzyna - Gdynia.

Efektem inwestycji przewidzianych w KPK będą szybkie połączenia. Po raz pierwszy w historii polskiej kolei możliwa będzie podróż pociągiem pasażerskim z prędkością 250 km/h. Pierwszymi odcinkami z taką dopuszczalną prędkością będą Centralna Magistrala Kolejowa i odcinek Ełk - Suwałki - granica państwa (fragment międzynarodowego korytarza Rail Baltica).

Jesteś świadkiem ciekawego wydarzenia? Skontaktuj się z nami! Wyślij informację, zdjęcia lub film na adres: [email protected]

Turystyczna Wielkopolska - powiat koniński:

Obserwuj nas także na Google News