Wielkopolanin nie dogada się ze Ślązakiem i Kaszubem? Zobacz najtrudniejsze słowa [LISTA]

* W przedpokoju na stołku stały ziemniaki w papierowej torebce. Przyszła świnia, zjadła ziemniaki, a w wiadrze umyła nogi.

Polska jest państwem niemal jednolitym pod względem etnicznym. Z narodowego spisu ludności z 2011 roku wynika, że wśród 38,5 mln obywateli Rzeczypospolitej Polskiej aż 37,4 mln (nieco ponad 97 procent) stanowią Polacy. Występują oczywiście mniejszości narodowe, między innymi Niemcy, Ukraińcy, Białorusini, Romowie, ale żadna z tych nacji nie stanowi nawet 0,5 procenta mieszkańców Polski.

Kontrowersje dotyczą dużych grup ludności na Śląsku i Pomorzu: Ślązaków i Kaszubów. Formalnie są oni uważani za Polaków, ale część z nich deklaruje przynależność do odrębnej grupy etnicznej, czy wręcz do osobnego narodu. I tak, podczas spisu sprzed dwóch lat za Ślązaków uznało się 847 tysięcy osób (2,20 procent mieszkańców Polski), choć większość ekspertów podkreśla, że nie istnieje "naród śląski". Tak samo jak nie ma "narodu kaszubskiego", co jednak nie przeszkodziło 233 tysiącom osób (0,61 procent ludności Polski) przypisać się do grupy etnicznej Kaszubów.

Skomplikowana jest także kwestia języka. Polszczyzna to język ojczysty (wedle różnych szacunków) dla 44-48 milionów ludzi na świecie - mieszkańców Polski oraz Polonii, czyli Polaków mieszkających za granicą. Jednak nawet w obrębie RP spora część ludności używa - oprócz klasycznego języka polskiego - lokalnych gwar i dialektów, a niektórzy (zwłaszcza osoby w starszym wieku), posługują się wyłącznie tymi lokalnymi "językami".

Wyszczególnia się obecnie 6 podstawowych dialektów języka polskiego: wielkopolski, chełmińsko-kociewsko-warmiński, małopolski, mazowiecki, śląski i kaszubski (uznawany często za osobny język, co przejawia się także w możliwości zdawania go na maturze jako języka obcego). Ponadto istnieją dialekty mieszane, które stanowią mieszaninę gwar przeniesionych z dawnych Kresów Wschodnich na Ziemie Odzyskane w północno-zachodniej Polsce.

Różnice w dialektach języka polskiego nie są tak wielkie, by całkowicie uniemożliwiały porozumiewanie się ich użytkownikom, ale teoretycznie można założyć, że Wielkopolanin, Ślązak i Kaszub nie zrozumieją swej mowy, jeśli wszyscy z tej trójki będą ortodoksyjnie używać wyłącznie regionalnego słownictwa. Niemożliwe? To zajrzyjmy do słowniczków najtrudniejszych i najdziwniejszych wyrażeń we wspomnianych dialektach - śląskim, kaszubskim i wielkopolskim!

DIALEKT ŚLĄSKI - NA NASTĘPNEJ STRONIE
DIALEKT ŚLĄSKI (wybrane przykłady):

ajmer - wiadro
apfelzina - pomarańcza
aszynbecher - popielniczka
bajtel - dziecko, chłopiec
bigel - wieszak na ubrania
biglołzko - żelazko
bojtel - worek, torebka
brejle - okulary
chaberfloki - płatki owsiane
cug - pociąg
cwibak - sucharki
dałerwale - loki po trwałej ondulacji
deka - koc
drap - szybko
durch - ciągle
eli - albo
elwer - rzut karny w piłce nożnej
erbnońć - dostać coś, odziedziczyć
fana - chorągiew, sztandar
fandzołla - fasola
farołrz - ksiądz, proboszcz
fejszter - leśniczy
fiber - gorączka
fliger - samolot
fyrzichy - brzoskwinie
gardiny - firany
garus - bałagan
geltag - wypłata
gelynder - poręcz
giskana - polewaczka
glajzy - szyny
gorko - gorąco
gansi pampek - stokrotka
hadra -szmata
hantuch - ręcznik
haziel - ubikacja
hazyk - zając
heft - zeszyt
inaksy - inny
joł - ja
juzaś - znowu
kamelki - rumianek
kapejlonek - ksiądz wikary
karnonć się - przejechać się
katejmus - katechizm
kilać - łaskotać
klejd - sukienka
kołołc - ciasto drożdżowe
kumora - spiżarka
krałza - słoik
laclik - śliniak
larmo - hałas
lałba - ganek przy domu, zadaszenie
lojfer - dywan
lygać - kłaść się spać
majs - kukurydza
mantel - płaszcz
maras - błoto
moplik - motorower
muskle - muskuły
nasfol - naumyślnie
nudelkula - wałek do ciasta
nupel - smoczek
ołberiba - kalarepa
ołpa - dziadek
papyndekel - tektura
po ćmołku - po ciemku
poleku - powoli
przisklybek - lizus
pszinco - nic, figa z makiem
pukel - garb
pukeltasia - tornister
radiska - rzodkiewka
rejsfeszlus - zamek błyskawiczny
rajefiber - "gorączka" przed podróżą
rzykać - modlić się
sfaliś - zrzucić
siolka - filiżanka, kubek
suć - sypać
siac - narzeczony
szalter - włącznik prądu
szlajer - welon
szlojdra - proca
szusblech - błotnik
śtrachelce - zapałki
tanksztela - stacja benzynowa
taślampa - latarka
taśyntuch - chusteczka do nosa
topek - nocnik
tej - herbata
uja, ujek - wujek
ukidlany - poplamiony
uwachować - upilnować
wandruś - wędrowiec
wele - loki
wiejla - ile
wuszt - kiełbasa
wyklupać - wytrzepać
zandale - sandały
zesel - fotel
zołza - sos
DIALEKT (JĘZYK) KASZUBSKI - NA NASTĘPNEJ STRONIE

DIALEKT (JĘZYK) KASZUBSKI (wybrane przykłady):

arąd - dzierżawa mieszka
belni - piękny
belno - dobrze, przyzwoicie
bjałka - kobieta, żona
blevjązka - wstążka
bożok - zadatek
buszni - dumny
camer - pień drzewa
cecevjé - drabina
charna - pasza
chdzeroz - niekiedy, raz po raz
chiże - szybko
chrzebt - grzbiet
cnjik - nos
czo! - słuchaj!
dana - świerk
dejadej - mimo wszystko potrzebować
del - deska
doka - mgła
dravo - szybko
dulczëc - pilnować niecierpliwie
dzevi - dziki
dzisodnja - obecnie
gorz - gniew
grzem - hałas, łoskot
gubë - fałdy, zmarszczki
gvesno - pewnie, właśnie
halac - przyniesć
jadra - siec
jankorka - zawziętość
jingver - napój
jinsztë - stwór, potwór
jiscec sę - lamentować
kanąc - stanąć
kavel - los
kjidnąc - utrącić
kłobuk - kapelusz
ko - przecież
kołp - labędź
korcz - korzeń
kraczaj - krok
krom - oprócz
krosa - farba
krosevi - kolorowy
kuli - ile
kumrë - żarty, psoty
lecirz - klamka
legavi - leniwy
leno - tylko
litkup - napiwek
lobzak - siennik
leż - kłamstwo
łosena - czoło
łovc - mysliwy
mekcëc sę - nabierać świadomości
metłi - mdły
mjerk - znak
mjirza - narzeczony
moklezna - pot
moltech - biesiada, obiad
nałożni - przyzwyczajony
nażeni - mąż
nega - reszta
njebelni - nieprzyzwoity
njewubetk - niepokój
nogce - paznokcie
nort - kąt
parmiń - promień
pjeklezna - upał
pjerzô - bielizna
pochadej! - chodź!
podchlastnjica - przescieradlo
podkorbjac - wyśmiewać się
pojiga - swoboda
pokuńc - na końcu
polaszëc - mówić po polsku
posova - sufit
priza - więzienie
procemni - przeciwny
przeką nosa - przykro
przëvander - przybysz
rągac - drwić, obrażać
rega - rząd
roczec - zapraszać
ropa - para
seti - tłusty, gruby
smerlec - smażyć
snożi - piękny
sodzô - więzienie
solok - worek
stegna - ścieżka
strech - dziad
strodnosc - biedota
suvac - skakać
szczit - tarcza
szkurpë - buty
szlaga - zła pogoda
szperë - nogi
tacëc sę - ukrywać się
tacevjisko - schronisko
szvebelkji - zapałki
togel - ciężka robota
trample - stopnie
varna - wrona
vamps - marynarka
vdałi - przystojny
vzdrig - wstręt
vekłi - przyzwyczajony
vëdac - zdradzić
vëmiszlac - żartować
verë - łoże
vëszlachovac - wytropić
viżava - wysokość
vjedno - zawsze
vjédzô - wiadomość
vjetvje - gałęzie
vjodro - powietrze
vstec - zawsze
wobleczenjé - ubranie
wodnąd - odtąd
wokoma - obok
worędz - sposobność
wotrok - syn
wudba - zdanie
wuvożac - szanować
zajek - zając
zataconi - ukryty
zavjitro - rano
zdevanô - żona
zemjica - mgła
zib - zimno
zimko - trudno
zogłovk - poduszka
zotk - fartuch
żadni - brzydki, straszny
żłodz - szron
żot - brzuch, żołądek

DIALEKT WIELKOPOLSKI - NA NASTĘPNEJ STRONIE

DIALEKT WIELKOPOLSKI (wybrane przykłady):

bachać się - kąpać się
badejki - kąpielówki
baka - policzek
bamber - chłop, zwłaszcza bogaty, prostak
bana - pociąg
bejmy - pieniądze
bimba - tramwaj
blałka - wagary
blubrać - ględzić
blyce - okulary
brachol - brat
brecha - łom
brękot - maruda
bździągwa - pluskwa
chabas - mięso
chaps - kęs
chęchy - zarośla, krzaki, miejsce zaniedbane
chlabra - plucha, błoto
chapać - ciężko pracować
churchlać - kaszleć
ćmik - papieros
ćpać, ćpić - rzucać
deczka - kocyk, serweta
dracheta - latawiec
drygać - bać się
dudlać - płakać
dycht - całkiem
dynks - rzecz, której nazwy mówiący nie zna
ejber - łobuz
eka - narożnik, kąt, banda
fafoły - męty, cząstki stałe w cieczy
fefry - strach
fifny - sprytny, żartobliwy
frechowny - bezczelny
funcka - lampa
futer - pożywienie
fyrać - uciekać
gajgi - skrzypce
gamuła - gamoń
ganc - zupełnie, całkiem
gibać się, gibnąć się - kołysać się
gichnąć - nalać
gideja - wysoka, chuda kobieta
giglać - łaskotać
gilejza - niezdara
gnyk - kark
glazejki - rękawiczki
glubka - rodzaj śliwki
głabać - kraść, brać
grygolić - bazgrać
hazaj - zając
hejbnąć się - zdobyć się na coś
heklować - szydełkować
jaczka - marynarka
jaka, jupka - kurtka
jucha - krew
knyf - przemyślny sposób
kalafa - twarz
kamlot - kamień
kasta - skrzynia
kejter - pies, kundel
kielczyć się - śmiać się
kieloch - ząb
kipa - niedopałek
klapsztula - podwójna kromka chleba
klara - słońce
klejdry - plotki
kluka - nos
klunkry - graty, rupiecie
knajder - malec, niedorostek
klofta - kłoda
knyp - nóż
korbol - dynia
lajsnąć - sprawić sobie coś, kupić
leberka - wątrobianka
lola - kij, pałka, laska
lumpy - szmaty, ciuchy
luńt - kawałek
lury - nudy
lyroć się - chwiać się
majsel - przecinak
makocz - makowiec
maluda - dziecko
mana - drużyna sportowa
miągwa - beksa, osoba płaczliwa
mrzygłód - niejadek, ktoś wychudzony
narychtować - przygotować, naprawić
nośpłat - handlarz starzyzną
opypłać się - ubrudzić się
pana - przebita dętka
parzybroda - zupa z kapusty
plyndz - placek ziemniaczany
poruta - wstyd
pyra - ziemniak
rajzować - podróżować
repeta - gęsta zupa stanowiąca jednodaniowy obiad
rojber - nicpoń, łobuziak
ryczka - taboret
rumpuć - gęsta zupa jarzynowa
ryfa - gęba, mina, wyraz twarzy
rzęchy - odzież, szmaty
skataić się - zmęczyć się
statory - naczynia kuchenne
stryknąć się - zderzyć się
szagówki - kopytka, kluski
szajba - obłęd
szałaput - lekkomyślny, raptowny
szczun - chłopak
szkieber - Niemiec
szkieta - noga
szneka z glancem - drożdżówka z lukrem
sznupa - twarz
sznytka - kromka chleba
sznytloch - szczypiorek
szplin - postrzeleniec, wariat
szpryca - strzykawka
sztyft - uczeń rzemieślniczy, nowicjusz, pomocnik
szuszwol - brudas, człowiek nieporządny
szwaja - noga
szwung - pęd, impet, ciąg
szydera - kpiny
śrupać - chrupać, głośno gryźć
świgać - rzucać
śrubociąg - korkociąg, śrubokręt
taśtać - nieść
tytka - torebka papierowa
uhajtnąć - uciąć, skaleczyć się
utonkać się - umoczyć się
wajcha - zwrotnica
wećpić - wrzucić
węborek - wiadro
wiks - lanie, bicie
winkiel - narożnik, róg
wknaić się - wcisnąć się, wleźć gdzieś
wuchta - wielka ilość
wyćpić - wyrzucić
wypindraczony - wystrojony
znorać się - ubrudzić się
zynder - łobuz, nierób
zyzol - zezowaty
żgajek - chłopak, wyrostek
żgok - kolec, zadra
żybura - mętna ciecz