"Transatlantyk" z Dąbrówki Małej w Katowicach został wpisany do rejestru zabytków

Budynek wzniesiono z inicjatywy Augustyna Rzepki, ówczesnego naczelnika gminy Dąbrówka Mała. Powstał wraz z całym założeniem planistycznym ogrodu jordanowskiego (obecny pl. Żołnierzy Września) w miejscu wcześniejszych ogródków działkowych. W przedszkolnym ogrodzie usytuowano pierwotnie pergolę, piaskownicę i dwa betonowe baseny. Obiekt otwarto w 1937 roku. Budynek posiada cechy stylu funkcjonalistycznego wraz z elementami stylu okrętowego.

- To jest unikalna architektura, nazywana czasami w historii sztuki architekturą okrętową, bo nawiązywała do przybudówek na statkach morskich. Tych obiektów nie ma za wiele i uważamy, że powinny być również chronione jako przykład klasycznej moderny z fazy funkcjonalizmu - tłumaczy Łukasz Konarzewski, Śląski Wojewódzki Konserwator Zabytków.

Po II wojnie światowej ogród jordanowski stał się parkiem miejskim, na którego terenie w 1960 roku odsłonięto pomnik ku czci poległych i pomordowanych przez hitlerowców mieszkańców Dąbrówki Małej. Budynek przedszkola zachował się w zasadniczo niezmienionym stanie, z oryginalną pierwotną bryłą, posiadającą charakterystyczny półeliptyczny belweder, przez co obiekt określany jest mianem „transatlantyku”.

Nawiązania do morskich motywów na Śląsku mogą dziś zastanawiać, jednak było to związane z modą, jaka wówczas panowała wśród polskich projektantów i architektów.

- To było bardzo uniwersalistyczne, podobnie było ze stylem zakopiańskim w latach dwudziestych w Polsce, który był dosłownie wszędzie, do tego stopnia, że nawet budki dróżników w kolejach państwowych na Mazowszu budowano w stylu zakopiańskim. Architektura modernistyczna była jeszcze bardziej uniwersalistyczna, wszędzie była podobna. Zdarzało się architektom projektować w tym stylu czy tendencji również na Śląsku - wyjaśnia Łukasz Konarzewski.

W katowickim "transatlantyku" obecnie działa Miejskie Przedszkole nr 38. Innym przykładem architektury okrętowej w woj. śląskim jest m.in. dawny szpital gruźliczy w Istebnej, czyli dzisiejsze Wojewódzkie Centrum Pediatrii „Kubalonka”.