Tomasz Goslar z UAM w Poznaniu dostał Polskiego Nobla

Nagroda Fundacji na rzecz Nauki Polskiej trafi w tym roku do poznańskiego naukowca. To najważniejsze odznaczenie polskiej nauki, tzw. Polski Nobel. Przyznano je prof. Tomaszowi Goslarowi, fizykowi z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.

Wyniki badań prof. Goslara są istotne dla dyskusji nad zmianami klimatu na Ziemi. Naukowiec wziął na warsztat osady jeziora Gościąż koło Włocławka i zbadał, jak to się stało, że okres zlodowacenia, który panował na Ziemi 11 tys. lat temu, zmienił się w holocen, a na naszej planecie zapanował ciepły klimat, który pozwolił na rozwinięcie się cywilizacji.

Badania profesora rozpoczęły się jeszcze w latach 80., kiedy pracował na uczelni w Gliwicach. W polskim środowisku naukowym głośno zrobiło się wówczas o badaniach geografów, którzy dowiedli, że w jeziorze Gościąż pod Włocławkiem warstwy osadów odzwierciedlają niemal idealnie rok za rokiem to, co działo się na naszej planecie ponad 11 tys. lat temu.

Dzięki temu można określić szatę roślinną oraz organizmy, które żyły wówczas na Ziemi, a co najważniejsze na tej podstawie zbadać tempo zmian klimatu. To, co konkretnie zrobił poznański naukowiec, to badał zmiany stężenia radiowęgla, a udało się to dzięki analizie tzw. laminacji, czyli warstw osadów na dnie jeziora.

- Ostatnie 11 tys. lat zostało już wcześniej pod tym kątem zbadane. W naszych badaniach wychyliliśmy się o tysiąc lat poza to, co było znane - tłumaczy prof. Goslar.

Tak powstał kalendarz zmian klimatu, który pokazał, co się działo, zanim z zimnego zmienił się na taki, jaki znamy teraz. To była ostatnia duża zmiana klimatu w historii Ziemi. Badania przysłużyły się do analizy dzisiejszych zmian zachodzących w klimacie.

- Wyniki badań są jednym z głosów w dyskusji nad powodami zmian klimatu na Ziemi 11 tys. lat temu. Obecnie, jako najbardziej prawdopodobny powód podaje się zmianę cyrkulacji wody w Ocenie Atlantyckim. Ta z kolei była spowodowana zmianą zasolenia wody, bezpośredni wpływ na to miało mieszanie się wód w północnej części Atlantyku - wyjaśnia prof. Goslar.

Od czasu, kiedy uczony opublikował swoje badania, minęło kilka lat (pierwsza publikacja w 1993 r., druga najsławniejsza w prestiżowym "Nature" w 1995 r. i ostatnia w 2000 roku). Obecnie wiedza naukowców jest znacznie szersza.Stężenie radiowęgla zostało prześwietlone już nie do kilkunastu tysięcy lat wstecz, ale aż 40 tys. lat.

Fundacja na rzecz Nauki Polskiej przyznaje nagrody najwybitniejszym polskim naukowcom już od 20 lat. Przyznawane za szczególne osiągnięcia i odkrycia naukowe, które przesuwają granice poznania i otwierają nowe perspektywy poznawcze. Oprócz uczonego z Poznania otrzymali je w tym roku również prof. Karol Grela, prof. Iwo Białynicki-Birula oraz prof. Lech Szczucki.