Ostatki: od pączków do śledzika

Dawniej, w ostatnich dniach karnawału raczono się głównie tłustymi potrawami - racuchami, blinami, pampuchami oraz ciastem, smażonym na smalcu i nadziewanym słoniną. Można było wtedy mówić nawet o całym „tłustym tygodniu”. Dziś został nam tylko tłusty czwartek z pączkami i faworkami i wtorkowe ostatki.

Zapustny wtorek, zapusty, ostatki, czy jak mawiają Wielkopolanie - podkoziołek - to ostatni dzień karnawału, w którym nie tylko tańczymy i bawimy się, ale też możemy się bezkarnie objadać. Jak mówi tradycja, przedŚrodą Popielcową, trzeba dom opróżnić, ze wszystkich niepostnych dań. Tego dnia w Wielkopolsce panny przyjmowały kawalerów, którzy obwozili po wsi koziołka - kukłę z kozimi rogami często na kółkach. Potem szli razem na tańce. Podczas zabawy panny składały pieniężne ofiary podkoziołkowi.

Gospodynie, zapraszając gości, obowiązkowo stawiały na stołach tłuste pieczone mięsa, golonki, zrazy, a na deser serwowały pączki i chruściki. Gdy wybiła północ, gospodynie serwowały śledzie, które miały zapowiadać gościom, że już następnego dnia zacznie się post, a wraz z nim 40 chudych dni.

Tradycja śledzika pochodzi jeszcze z XVI wieku. Karnawałowe ucztowanie kończyło się tak zwanym pogrzebem basa. Zegar wybijał północ i od tego momentu zabawa miała ustąpić miejsca umartwianiu i powadze. Jednak zanim ostatecznie pożegnano karnawał, na stole pojawiał się alkohol, a zagryzką były śledzie i kapusta kiszona - symbole zbliżającego się okresu wyrzeczeń. Pierwszy postny posiłek składał się zwykle z mleka, jaj i śledzi.

Dzisiaj śledzia najczęściej podajemy w oleju, w śmietanie, marynowanego lub pieczonego. Coraz częśniej pojawiają się także w pikantnych i słodkich zalewach.

Składniki:

• 6 filetów śledziowych a’la matjas
• 6 plastrów ananasa z puszki
• 3 jajka ugotowane na twardo
• mały słoik papryki konserwowanej
• sos tatarski około 200g
• pół dojrzałego granatu
• płatki chilli
• pół szklanki octu spirytusowego
• 1 litr wody

Sposób przygotowania:
Filety śledziowe wymoczyć w wodzie z octem, żeby straciły nadmierną słoność i nabrały lekko octowego posmaku. Ananasa, jajko i paprykę pokroić w średnią kostkę, dodać odsączone i pokrojone w cząstki śledzie i wszystko połączyć z sosem tatarskim. Sałatkę wyłożyć do miseczki i posypać płatkami chilli i pestkami granata.