Próbna matura 2017. Biologia - jakie mogą być zadania?

Na rozwiązanie zadań z biologii maturzyści będą mieli 180 minut. Zgodnie z nową formułą matur zadania są bardziej opisowe. Roziwąż przykładowe zadania i zobacz, czy są trudne.

PRÓBNA MATURA 2017 Z BIOLOGII

Zadanie 1.
U pewnej pacjentki w czerwcu 2008 r. specjaliści z Barcelony zastąpili uszkodzony fragment tchawicy jego sprawnym odpowiednikiem. Wszczepiony odcinek zrekonstruowano w następujący sposób:

• Z ciała martwego dawcy pobrano tchawicę. Następnie oczyszczono ją z komórek, pozostawiając jedynie kolagenowy szkielet.
• Do ponownego obudowania szkieletu kolagenowego wykorzystano komórki macierzyste pobrane ze szpiku kostnego pacjentki, które umieszczono na szkielecie.
• Tak przygotowany fragment na cztery dni umieszczono w bioreaktorze i po tym czasie przeszczepiono pacjentce. Komórki macierzyste zróżnicowały się na odpowiednie komórki tkanek budujących tchawicę.

Po czterech dniach od operacji wszczepiony fragment z trudnością można było odróżnić od naturalnych tkanek, a po miesiącu rozwinął on własną sieć naczyń krwionośnych. Pacjentka po operacji nie brała leków immunosupresyjnych, które przeciwdziałają odrzuceniu
przeszczepu.

Podaj dwa powody, dla których pacjentka nie musiała brać leków immunosupresyjnych.
1. ...
2. ...

Zadanie 2.
Na rysunkach przedstawiono dwa zestawy doświadczalne, które przygotowali uczniowie w celu zbadania zjawiska osmozy. Dwa lejki napełnili 50% roztworem glukozy i szczelnie zamknęli celofanem. Dwie zlewki wypełnili zimną wodą. Do drugiej zlewki dodali dwie łyżki mąki ziemniaczanej (skrobi) i zawartość intensywne wymieszali. W zlewkach umieścili lejki z roztworem glukozy, zaznaczając poziom cieczy w rurkach. Po kilku minutach zaobserwowali, że w obydwu zestawach doświadczalnych poziom roztworu glukozy
w rurkach lejków podnosił się w podobnym tempie.

a) Sformułuj problem badawczy do przeprowadzonego doświadczenia.

b) Na podstawie wyniku doświadczenia wyjaśnij, dlaczego rośliny magazynują skrobię, a nie glukozę.

Zadanie 3.
Tlenek węgla(II) – czad – jest gazem śmiertelnie trującym dla człowieka, natomiast owady mogą prawidłowo funkcjonować także wówczas, gdy w otaczającym je powietrzu znajduje się aż 50% czadu, o ile zawiera ono odpowiednią ilość tlenu.

Wyjaśnij, dlaczego czad nie jest gazem trującym dla owadów.

Zadanie 4.
Na wykresie przedstawiono rozmieszczenie receptorów – czopków i pręcików – w siatkówce oka człowieka. Badano ich zagęszczenie w różnych odległościach od dołka środkowego. Odległości określono w stopniach odchylenia od osi optycznej oka.

a) Na podstawie informacji przedstawionych na wykresie opisz dołek środkowy (plamkę żółtą), uwzględniając rodzaje i ilość receptorów.

b) Podaj nazwę miejsca X na wykresie i wyjaśnij, dlaczego w tym miejscu nie ma żadnych receptorów.

c) Podaj nazwę receptorów, których jest najwięcej w siatkówce oka, oraz określ ich rolę w procesie widzenia.

Zadanie 5.
Na proces fotosyntezy składają się reakcje zależne i reakcje niezależne od światła.

Spośród poniższych zdań zaznacz dwa, które zawierają prawdziwe informacje dotyczące przebiegu i lokalizacji reakcji fotosyntezy.
A. Wykorzystanie energii świetlnej w procesie fotosyntezy umożliwiają cząsteczki chlorofilu zgrupowane w tzw. fotoukładach, w stromie chloroplastu.
B. Produkcja ATP i NADPH jest rezultatem inicjowanej przez światło wędrówki elektronów przez łańcuch przenośników oraz fotolizy wody.
C. W czasie reakcji fosforylacji cyklicznej, odbywającej się w tylakoidach chloroplastów, zachodzi synteza ATP połączona z powstawaniem NADPH.
D. Wytworzone NADPH jest wykorzystywane w cyklu Calvina do syntezy cukru (aldehydu 3-fosfoglicerynowego) jako czynnik utleniający i jako źródło energii.
E. W cyklu Calvina przekształcanie dwutlenku węgla w cukier (aldehyd 3-fosfoglicerynowy) rozpoczyna się przyłączeniem cząsteczki dwutlenku węgla do cząsteczki pięciowęglowego związku organicznego.

Zadanie 6.
Na schemacie przedstawiono proces translacji.

Na podstawie analizy schematu i własnej wiedzy wykonaj poniższe polecenia.

a) Oceń prawdziwość zdań dotyczących procesu translacji. Wpisz w odpowiednich miejscach literę P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub literę F, jeśli zdanie jest fałszywe.

1. Każdy tRNA posiada wolny koniec, do którego przyłączany jest aminokwas.
2. Kolejność kodonów na mRNA decyduje o kolejności aminokwasów w wytwarzanym białku.
3. Proces translacji zachodzi w jądrze komórkowym.

b) Podaj zestawienie nukleotydów w antykodonie tRNA przenoszącym tyrozynę (Tyr).

c) Podaj znaczenie obecności porów w otoczce jądrowej dla procesu translacji.

Zadanie 7
Na schemacie przedstawiono mechanizm regulacji natężenia procesu oddychania komórkowego u Eukariota.

a) Przyporządkuj etapom oddychania tlenowego ich lokalizację w komórce.

Etap oddychania
A. glikoliza
B. cykl kwasu cytrynowego
C. łańcuch oddechowy

Lokalizacja w komórce
I. zewnętrzna błona mitochondrium
II. wnętrze peroksysomów
III. macierz mitochondrialna
IV. cytozol
V. wewnętrzna błona mitochondrium

b) Podaj nazwy typów fosforylacji oznaczonych na schemacie numerami 1, 2 i 3.
1. ………………….………
2. ………………….………
3. ………………….………

c) Podaj nazwę typu mechanizmu regulującego natężenie procesu oddychania komórkowego.

d) Ustal, czy przy wzmożonych procesach anabolicznych w komórce ma miejsce inhibicja czy stymulacja aktywności enzymu fosfofruktokinazy. Odpowiedź uzasadnij z wykorzystaniem informacji zawartych na schemacie.

Zadanie 8.

Powyższy zapis ilustruje działanie typowego szlaku (ciągu) enzymatycznego. W komórkach występują zarówno szlaki tzw. zdysocjowane, w których produkty poszczególnych reakcji odłączają się od enzymów, które je wytworzyły (np. cykl Krebsa, glikoliza), jak też szlaki związane z błonami biologicznymi, w których osadzone są ich enzymy, przekazujące sobie półprodukty szlaku (np. łańcuch oddechowy). Różnią się one efektywnością funkcjonowania.

a) Wskaż, którego typu szlaku enzymatycznego dotyczy każda z wymienionych cech.
Wstaw znak X w odpowiednie miejsca tabeli.

b) Wyjaśnij, w jaki sposób przedziałowa struktura wewnętrzna komórki zwiększa efektywność funkcjonowania szlaków zdysocjowanych w komórkach eukariotycznych.

Zadanie 9.
W ramach doświadczenia prowadzono uprawę trawy Dichanthelium na glebach o różnej temperaturze, w obecności grzyba Curvularia (oznaczoną jako D+) i bez obecności tego grzyba (oznaczoną jako D–).

W tabeli przedstawiono wyniki doświadczenia.

a) Sformułuj problem badawczy do przeprowadzonego doświadczenia.

b) Na podstawie wyników przeprowadzonego doświadczenia sformułuj:
1. wniosek dotyczący różnic we wzroście i rozwoju trawy Dichanthelium w zależności od obecności grzyba Curvularia,
2. wniosek dotyczący tolerancji temperatury gleby przez trawę Dichanthelium w zależności od obecności grzyba Curvularia.

Zadanie 10.
Na schematach przedstawiono różne rodzaje cykli rozwojowych pasożytów (strzałki oznaczają „wędrówkę” pasożyta).

a) Każdemu z wymienionych pasożytów przyporządkuj odpowiadający mu cykl rozwojowy, wpisując odpowiedni numer schematu obok nazwy pasożyta.
włosień kręty ….…,
tasiemiec nieuzbrojony .…….,
toksoplazma .…….

b) Podaj, jaką korzyść w zakresie swego przeżycia i zamknięcia cyklu rozwojowego odnosi pasożyt o cyklu takim, jak na schemacie 3, w porównaniu z pasożytem o cyklu takim, jak na schemacie 1.

c) Zaznacz tę z poniższych definicji, która może być zastosowana do krowy jako żywiciela pośredniego tasiemca nieuzbrojonego.
1. Jest to organizm, w którym rozwija się postać larwalna pasożyta.
2. Jest to organizm, w którym bytuje postać dorosła pasożyta.
3. Jest to organizm, w którym pasożyt rozmnaża się bezpłciowo.
4. Jest to organizm, w którym pasożyt rozmnaża się płciowo.

Zadania pochodzą z informatorów CKE