Renta chorobowa: sprawdź, jak się o nią starać i ile pieniędzy dostaniesz?

Niestety nie – musisz być ubezpieczony!
Okres ubezpieczenia wymagany do przyznania tego rodzaju renty uzależniony jest od wieku, w którym staliśmy się niezdolni do pracy. Musisz być więc ubezpieczony:

• przez rok – jeśli straciłeś tę zdolność jeszcze przed dwudziestką,
• dwa lata – gdy stało się to między 20, a 22 rokiem życia,
• trzy lata – w wieku od 22 do 25 lat,
• cztery lata – w wieku od 25 do 30 lat,
• minimum pięć lat – gdy masz powyżej 30 lat.

Ten pięcioletni okres ubezpieczenia musi jednak przypadać w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed złożeniem wniosku o rentę lub przed dniem powstania niezdolności do pracy. Nie jest on w ogóle konieczny, jeżeli uznani zostaniemy za całkowicie niezdolnych do pracy i mamy 25 letni okres składkowy – gdy jesteśmy kobietą lub 30 letni – w przypadku mężczyzn.

A to jeszcze nie koniec. Musisz jeszcze spełnić pozostałe warunki, i to łącznie:
jesteś niezdolny do pracy, masz wymagany okres składkowy i nieskładkowy (określoną liczbę lat, w czasie których płaciłeś składki na ubezpieczenie społeczne i tych, w których nie musiałeś tego robić – na przykład lata studiów), twoja niezdolność do pracy powstała w okresach ściśle określonych w ustawie – na przykład w czasie ubezpieczenia, zatrudnienia, pobierania zasiłku dla bezrobotnych lub zasiłków z ubezpieczenia społecznego (chorobowego, opiekuńczego) albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od końca tych okresów. Jeżeli niezdolność do pracy powstała później, z renty mogą skorzystać tylko osoby uznane za całkowicie niezdolne do pracy, które mają co najmniej 20-letnie – w przypadku kobiety i 25-letnie – w przypadku mężczyzny, okresy składkowe i nieskładkowe.

Jeśli je spełniłeś, możesz złożyć w ZUS-ie wniosek o rentę wraz z zebranymi koniecznymi dokumentami
Składasz go na piśmie wraz z drukami, które – podobnie jak formularz wniosku – dostaniesz w ZUS-ie lub wydrukujesz sobie ze strony internetowej www.zus.pl z instrukcją, jak je wypełnić. Ostatecznie w ZUS-ie składasz więc:

• wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy (druk ZUS Rp-1R);
• informację dotyczącą okresów składkowych i nieskładkowych (druk ZUS Rp-6);
• dokumenty na potwierdzenie okresów składkowych i nieskładkowych,
• dokumenty potwierdzające osiągane wynagrodzenia;
• zaświadczenie o stanie zdrowia wydane przez lekarza prowadzącego leczenie (formularz ZUS N-9);
• inną dokumentację medyczną, która może mieć znaczenie dla wydania orzeczenia przez lekarza orzecznika ZUS-u;
• ankietę wypełnioną przez twojego pracodawcę (wywiad zawodowy formularz ZUS N-10).

Dokumenty dotyczące twojego zatrudnienia powinieneś dołączyć do wniosku w oryginale
Za oryginał uważa się również poświadczone notarialnie odpisy, wypisy i kserokopie. W oryginale muszą być też złożone zeznania świadków. Dokumenty z przebiegu zatrudnienia ZUS zwróci ci na twoja prośbę, nie zwróci dokumentów dotyczących zarobków.
Dokumenty potwierdzające okresy zatrudnienia to:

• pisemne zaświadczenie zakładu pracy (pracodawcy);
• świadectwo pracy lub legitymacja ubezpieczeniowa zawierająca odpowiednie wpisy (datę rozpoczęcia i zakończenia pracy, rodzaj wykonywanej pracy i jej wymiar, pieczątkę firmy oraz podpis i pieczątkę służbową pracodawcy lub upoważnionego pracownika);
• wydane przez ZUS potwierdzenie lub orzeczenie sądu.

Potwierdzić okresy zatrudnienia możesz także dowodami pośrednimi, takimi jak: legitymacja służbowa, umowy o pracę, wpisy w dowodzie osobistym, a nawet pismami, które dostałeś ze swojej firmy, gdy w niej pracowałeś (np. o powołaniu, mianowaniu, angażowaniu, zwolnieniu, wyróżnianiu, udzieleniu urlopu).

Czasami możesz też poprosić o potwierdzenie okresu zatrudnienia swoich kolegów z pracy
Jeśli nie możesz udowodnić okresu zatrudnienia pisemnymi dowodami, powinieneś złożyć w ZUS-ie oświadczenie o braku dokumentów, poinformować dlaczego ich nie masz i wskazać zeznania dwóch świadków, najlepiej byłych współpracowników. Ich zeznania mogą jednak dotyczyć tylko okresów zatrudnienia sprzed 15 listopada 1991 r.

Żeby ZUS wyliczył ci ile dostaniesz na rencie musisz także dostarczyć dokumenty potwierdzające ile zarabiałeś
Dokumentacja dotycząca okresów składkowych i nieskładkowych umożliwi przyznanie ci prawa do renty, ale dla ciebie istotna jest jednak również jej wysokość. Musisz więc złożyć też dokumenty, które pozwolą na jej ustalenie.
Nie musisz składać dokumentów potwierdzających ile zarabiałeś w ciągu wszystkich lat pracy. Możesz wskazać zarobki:

• z 10. kolejnych lat kalendarzowych wybranych z ostatniego dwudziestolecia poprzedzającego rok złożenia wniosku;
• z 20. lat wybranych z okresu poprzedzającego rok złożenia wniosku – nie muszą to być lata kolejne i pełne, lecz w sumie musi ich być 20.

Dokumentem potwierdzającym wysokość wynagrodzeń jest zaświadczenie wystawione przez twojego szefa na druku ZUS Rp-7 lub legitymacja ubezpieczeniowa, zawierająca odpowiednie wpisy o wynagrodzeniach. Możesz także dostarczyć kopię dokumentacji płacowej sporządzoną przez archiwum lub uwierzytelnioną kopię sporządzoną przez inne instytucje przechowujące dokumentację twojego zakładu pracy albo prywatną firmę przechowalniczą.
Jeśli byłeś przedsiębiorcą
i sam płaciłeś składkę na ubezpieczenie społeczne lub współpracowałeś przy prowadzeniu działalności, musisz podać na druku ZUS Rp-6: okres działalności lub współpracy, rodzaj działalności oraz adres firmy, numer NKP (Numer Konta Płatnika jeżeli działałeś lub współpracowałeś przed 1 stycznia 1999 r.) i adres ZUS-u, do którego składki wpływały. Na podstawie tych informacji, ZUS ustali twój okres ubezpieczenia społecznego.

Pamiętaj, że...
Wysokości wynagrodzenia lub dochodu, który jest ważny do ustalenia wysokości twojej renty nie możesz udowodnić zeznaniami świadków.

Dokumentów nie musisz powielać!
Jeżeli wcześniej ubiegałeś się o jakieś świadczenie z ZUS-u, na przykład o rentę z tytułu niezdolności do pracy lub masz ustalony kapitał początkowy nie dołączasz już dokumentów, które ZUS ma.

I wreszcie – ile procentowo dostaniesz pieniędzy? (bo tylko to można podać bez konkretnego przykładu)

• renta z powodu całkowitej niezdolności do pracy to 100 procent wyliczonego świadczenia
• renta z powodu częściowej niezdolności do pracy to 75 procent renty z powodu całkowitej niezdolności do pracy
• renta z powodu całkowitej niezdolności do pracy i samodzielnej egzystencji to 100 procent wyliczonego świadczenia + dodatek pielęgnacyjny

A ile dostaniesz najmniej?
najniższa renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy to 882,56 złotych
najniższa renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy to 676,75 złotych
Jeśli dostaniesz tak mało, może będziesz chciał sobie dorobić – czy to możliwe?
Choć jesteś niezdolny do pracy – tak. Jako rencista możesz dorobić do kwoty 2927,10 złotych (70 procent przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia). Gdy twoje przychody przekroczą tę kwotę, ale będą niższe niż 5436 złotych (130 procent przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia), renta zmniejszy ci się, a gdy przekroczysz 130 procent przeciętnego wynagrodzenia, twoja renta zostanie zawieszona. Kwoty te obowiązują do 31 sierpnia br. Zmieniają się zawsze co trzy miesiące.

Ty możesz nie zgodzić się z orzeczeniem lekarza zusowskiego, a ZUS może cię kontrolować, jak już będziesz rencistą
To, czy jesteś niezdolny do pracy stwierdzi lekarz orzecznik ZUS-u. Nie jest to jednoznaczne z przyznaniem ci renty, bo żeby ją dostać musisz spełniać jeszcze inne warunki, o których już czytałeś. Jeśli jednak nie zgadzasz się z orzeczeniem lekarza, w ciągu 14 dni od jego otrzymania możesz zgłosić sprzeciw do komisji lekarskiej ZUS-u. Jeżeli tego nie zrobisz, orzeczenie lekarza staje się podstawą do wydania przez ZUS decyzji. Orzeczenia kontrolowane są też przez naczelnego lekarza orzecznika. W ciągu 14 dni od wydania orzeczenia, naczelny lekarz orzecznik może je podważyć i przekazać sprawę do ponownego rozpatrzenia przez drugą instancję, czyli przez komisję lekarską. ZUS może cię skontrolować, gdy uzyska jakiekolwiek informacje, które poddają w wątpliwość prawidłowość orzeczenia lekarskiego.

Gdy chcesz się starać o przedłużenie renty
Starając się o ponowne ustalenie prawa do renty, powinieneś złożyć wniosek odpowiednio wcześniej, przed końcem uprawnień do dotychczasowej renty. Na trzy miesiące przed końcem okresu, na który masz orzeczoną niezdolność ZUS wyśle ci zawiadomienie przypominające z jakim dniem upływa twoje prawo do renty oraz informację, że już możesz złożyć kolejny wniosek o ponowne ustalenie prawa do niej. Możesz złożyć go w ZUS-ie, na druku ZUS Rp-1a. Do wniosku musisz dołączyć zaświadczenie o stanie zdrowia wystawione przez swojego lekarza, na druku ZUS N-9.

A czy możesz dostać rentę szkoleniową?
Jeśli złożyłeś wniosek o przyznanie renty z tytułu niezdolności do pracy, spełniasz warunki wymagane do jej przyznania i lekarz orzecznik lub komisja lekarska stwierdzą, że z powodu twojej niezdolności musisz przekwalifikować się zawodowo, możesz dostać rentę szkoleniową. Renta przyznawana jest na sześć miesięcy. W decyzji o jej przyznaniu ZUS poinformuje cię, że masz się zgłosić w powiatowym urzędzie pracy, bo jeśli tego nie zrobisz wypłata renty będzie wstrzymana. Na wniosek starosty prawo do tej renty może zostać przedłużone, żebyś zdążył się przekwalifikować, ale maksymalnie do 30 miesięcy. Renta ta to 75 procent renty z powodu niezdolności do pracy, ale nie mniej niż najniższa wysokość renty z powodu częściowej niezdolności do pracy. Nie dostaniemy jej jednak, gdy mamy jakikolwiek dochód.