Dla kogo nowa emerytura i jak się o nią starać?

W październiku w życie wchodzą przepisy obniżające wiek emerytalny do 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn. Oznacza to, że w ostatnim kwartale tego roku w województwie wielkopolskim nawet 48 tysięcy osób będzie mogło przejść na emeryturę.

1. Warto jednak pamiętać, że im dłużej pracujemy, tym bardziej nam się to opłaca. Jeżeli odsuniemy w czasie przejście na emeryturę i zaczekamy z wnioskiem, nasze świadczenie będzie wyższe. Jak więc sprawdzić, czy lepiej czekać i jak długo, czy od razu składać wniosek? Od lipca we wszystkich placówkach ZUS-u 595 doradców pomaga w podjęciu decyzji o momencie przejścia na emeryturę osobom, które wahają się co do decyzji o zakończeniu aktywności zawodowej. Doradca emerytalny wyjaśnia potencjalnym emerytom, od czego zależy wysokość emerytury i wylicza w kalkulatorze emerytalnym wysokość prognozowanego świadczenia. Przyszły emeryt powinien wiedzieć, że opóźnienie o rok przejścia na emeryturę powoduje jej średni wzrost o około 8 proc.

2. Od czego zależy prawo do emerytury? Prawo do emerytury uzależnione jest wyłącznie od ukończenia wieku emerytalnego. Natomiast bez znaczenia jest długość ubezpieczenia. Konieczne jest jednak udowodnienie jakiegokolwiek okresu ubezpieczenia.
Staż pracy nie ma wpływu na ustalenie prawa do emerytury, ale ma wpływ na jej wysokość. I choć mamy ustaloną gwarantowaną kwotę najniższej emerytury, która od 1 marca 2017 r. wynosi 1000 zł, to osoby, które nie mają odpowiedniego stażu, który obecnie wynosi 22 lata dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, tego minimalnego świadczenia nie dostaną. Dla kobiet od 1 października 2017 wymagany staż do osiągnięcia najniższej emerytury skróci się o 2 lata i będzie wynosił 20 lat.

3. Kiedy mamy takie prawo? Prawo do emerytury nabywamy z dniem osiągnięcia wieku emerytalnego, ale przyznaje się ją nie wcześniej niż od miesiąca, w którym złożymy wniosek. W niektórych przypadkach jednak, jeśli wiek emerytalny uprawniający do tej emerytury osiągnęliśmy wcześniej, ale nadal pozostajemy w stosunku pracy, prawo do świadczenia mamy dopiero od następnego dnia po rozwiązaniu umowy o pracę.

4. Jak ustala się wysokość nowej emerytury? Nowa emerytura jest równowartością kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia. Podstawę obliczenia emerytury stanowi kwota zwaloryzowanych składek na ubezpieczenie emerytalne zapisanych na indywidualnym koncie każdego ubezpieczonego w ZUS-ie (od 1 stycznia 1999 r.) oraz zwaloryzowanego kapitału początkowego (za okres do 31 grudnia 1998 r.). Średnie dalsze trwanie życia to wielkość statystyczna, która określa przeciętny okres, jaki zazwyczaj upływa od ustalenia prawa do emerytury do dnia śmierci ubezpieczonego. Chodzi o ustalenie przewidywanego okresu pobierania przez daną osobę emerytury i równomierne rozłożenie zgromadzonych składek. Tablice trwania życia są ogłaszane corocznie przez prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Monitorze Polskim.

5. Gdy podstawę obliczeń stanowi kapitał. Nowa emerytura przysługuje wszystkim ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r., a więc także tym, które pracowały wyłącznie przed dniem 1 stycznia 1999 r., a po dniu 31 grudnia 1998 r. nie podlegały ubezpieczeniom społecznym. W przypadku tej grupy osób podstawę obliczenia emerytury stanowi odpowiednio zwaloryzowany kapitał początkowy. Natomiast w przypadku ubezpieczonych urodzonych po 31 grudnia 1948 r., którzy swoją karierę zawodową rozpoczęli po 31 gru-dnia 1998 r., na wysokość emerytury składa się wyłącznie kwota zapisanych i zwaloryzowanych składek.

6. Staramy się o emeryturę. Ustalenie prawa do emerytury następuje na wniosek ubezpieczonego lub jego pełnomocnika. Formularze (EMP) można pobrać ze strony internetowej www.zus.pl. Jeżeli emerytura ma być przekazywana na nasz rachunek, musimy podać jego numer, nazwę i adres banku. Ci, którzy nie ustalili jeszcze kapitału początkowego, powinni z wnioskiem złożyć komplet dokumentów potwierdzających okresy zatrudnienia przed 1 stycznia 1999 roku i wysokość wynagrodzenia Tym, którym trzeba z racji zmiany jakichś przepisów kapitał przeliczyć, ZUS zrobi to z urzędu. Do wniosku trzeba też dołączyć świadectwo od ostatniego pracodawcy potwierdzające rozwiązanie stosunku pracy.

7. Wniosek o emeryturę można składać już na 30 dni przed osiągnięciem wieku emerytalnego. Niezależnie jednak od tego, czy złożymy go we wrześniu, czy w październiku nawet pod koniec miesiąca, emerytura od obniżonego wieku emerytalnego zostanie nam przyznana od października (za cały miesiąc), o ile spełnione są warunki do jej przyznania, czyli skończony obniżony wiek emerytalny.

8. UWAGA! Na emeryturę można przejść w każdym miesiącu, ale zdecydowanie najmniej korzystnym na
składanie wniosków jest czerwiec. Zgodnie ze schematem waloryzacji, w czerwcu podstawa obliczania emerytury według nowych zasad podlega jedynie waloryzacji rocznej. W każdym innym miesiącu jest dodatkowo waloryzowana kwartalnie.

9. Czy po 30 września 2017 r. można będzie ubiegać się o emeryturę częściową? Zgodnie z przepisami emerytura częściowa nie będzie już przyznawana. Jeśli jednak do końca września br. spełnimy wymagane warunki, ZUS przyzna nam to świadczenie nawet gdy złożymy wniosek po 30 września. Jeżeli ZUS już przyznał nam prawo do emerytury częściowej, możemy ją pobierać do czasu, aż otrzymamy na nasz wniosek powszechną emeryturę.

10. Kiedy ZUS przyzna nam emeryturę minimalną? Gdy nasza emerytura będzie bardzo niska, ale staż ubezpieczeniowy (czyli okresy składkowe i nieskładkowe) wyniesie w przypadku kobiet co najmniej: 20 lat (do 30 września br. wymagany jest co najmniej 22-letni staż), a w przypadku mężczyzn 25 lat. Emerytura minimalna wynosi 1000 zł.

11. A co będzie z naszymi środkami w OFE (otwartym funduszu emerytalnym)? Jeśli nie skończymy 60/65 lat do 30 września br. ZUS poinformuje OFE, że mają stopniowo przekazywać do niego środki z rachunków tych osób, które przed 1 października 2017 roku skończą 50 lat (kobiety) i 55 lat (mężczyźni), ale nie będą jeszcze w nowym obniżonym wieku emerytalnym. OFE mają taki obowiązek wobec osób, którym zostało 10 lat do osiągnięcia wieku emerytalnego. Od tego momentu przekazują środki z konta OFE na subkonto danej osoby w ZUS-ie. Jeśli skończymy 60 lub 65 lat do 30 września br.
Piątego dnia roboczego po 1 października OFE umorzy wszystkie jednostki rozrachunkowe zgromadzone na naszych rachunkach i w ciągu kolejnych dwóch dni roboczych przekaże je do ZUS-u, który zapisze je na naszych subkontach i weźmie je pod uwagę przy ustalaniu emerytury.