Położna rodzinna – zbuduj relację na całe życie

Położna to specjalistka zajmująca się opieką zdrowotną nad kobietami. Może ona pracować w szpitalu, w gabinecie lekarskim lub jako pracowniczka podstawowej opieki zdrowotnej. Ta ostatnia położna nazywana jest także rodzinną lub środowiskową. To właśnie z nią kobiety w ciąży i po porodzie kontaktują się najczęściej. I to właśnie położna rodzinna może stworzyć z kobietą związek na całe życie, opiekując się nią od okresu dziecięcego do postmenopauzalnego.

Każda dorosła kobieta w Polsce ma prawo do wyboru swojej położnej rodzinnej. Z kolei dziewczynkom położną wybierają rodzice. Jeśli nie masz pewności, czy Twoja mama wybrała ci położną, gdy byłaś dzieckiem, możesz to sprawdzić na Indywidualnym Koncie Pacjenta (IKP).

Położną rodzinną można znaleźć na kilka sposobów:

• Można wybrać dowolną położną z listy na swoim koncie IKP (pacjent.gov.pl). W praktyce jednak często okazuje się to nieskuteczne, bo wniosek miesiącami ma status “złożony”, ale niezatwierdzony.
• Można iść lub zadzwonić do najbliższej przychodni i wypełnić deklarację wyboru położnej współpracującej z tą konkretną przychodnią.
• Można zadzwonić do położnej ze swojej okolicy. Może to być położna, którą znamy z poprzedniego miejsca zamieszkania lub polecona przez koleżankę. Musimy się liczyć z tym, że położna odmówi wzięcia nas pod opiekę, jeśli mieszkamy daleko od jej gabinetu. Wtedy realizowanie wizyt domowych może być dla niej logistycznie trudne.

W każdej chwili mamy prawo zmiany położnej – jest to bezpłatne 2 razy do roku. Kolejne zmiany są możliwe, ale odpłatnie.

Do położnej rodzinnej można zapisać dziewczynkę niezależnie od wieku i bardzo do tego zachęcamy! Położna jako ekspertka od zdrowia kobiet może być dla nastoletniej, dojrzewającej dziewczynki, której ciało dynamicznie się zmienia, skarbnicą wiedzy i porad z zakresu:

• pierwszej miesiączki,
• metod planowania rodziny,
• infekcji intymnych,
• profilaktyki chorób przenoszonych drogą płciową, np. HIV,
• samoobserwacji w celu szybkiego wykrywania nowotworów, np. badania piersi.

Wizyta u położnej może pomóc dziewczynce oswoić wizytę w gabinecie ginekologicznym i być okazją do zadania nurtujących pytań dotyczących dojrzewania, pożycia seksualnego lub antykoncepcji.

👉 Jak i gdzie? - Zarówno dziewczynka ze swoim rodzicem, jak i nastoletnie dziewczyny mogą udać się do gabinetu lub porozmawiać z położną przez telefon. Nastolatki przed 18. rokiem życia powinny odbyć wizytę w towarzystwie rodzica lub opiekuna.

Ciąża to dla wielu kobiet czas, w którym po raz pierwszy orientują się, że ktoś taki jak położna rodzinna w ogóle istnieje. Od 21. tygodnia ciąży kobiecie przysługuje tzw. edukacja przedporodowa, czyli spotkania z położną przygotowujące do porodu, połogu, karmienia piersią oraz opieki nad noworodkiem. Każda kobieta ma prawo do 1 spotkania w tygodniu od 21. tygodnia ciąży oraz do 2 spotkań od 32. tygodnia ciąży. Mogą one odbywać się grupowo lub indywidualnie u położnej w gabinecie lub indywidualnie w domu kobiety (w medycznie uzasadnionych przypadkach).

Po porodzie położna rodzinna odwiedza kobietę i noworodka od 4 do 6 razy do momentu aż noworodek ukończy 8 tygodni – są to tzw. wizyty patronażowe. Jej wsparcie w tym czasie jest naprawdę szerokie, obejmuje m.in.:

• zdjęcie szwów (z krocza lub brzucha),
• kontrolę krwawienia poporodowego,
• ocenę rozwoju psychomotorycznego u noworodka.
• kontrolę kikuta pępowiny,
• obserwowanie noworodka pod kątem żółtaczki i przyrostów wagi.

Położna jest także specjalistką od laktacji i może wspierać kobietę w karmieniu piersią także po zrealizowaniu wizyt patronażowych. Więcej o wsparciu położnej w okresie okołoporodowym dowiesz się ze strony Fundacji Matecznik.

👉 Jak i gdzie? - Sposoby na znalezienie i zapisanie się do położnej opisano powyżej. Będąc w ciąży, należy upewnić się (zarówno mając już wybraną położną, jak i wybierając sobie nową), gdzie i w jaki sposób odbywa się edukacja przedporodowa i czy ta sama położna realizuje wizyty patronażowe u kobiety. Warto, by duet kobieta-położna dobrze się rozumiał, gdyż będą się spotykać w bardzo wyjątkowym, niekiedy trudnym dla młodych mam okresie połogu.

Opieka położnej rodzinnej nie kończy się w momencie, gdy kobieta urodzi swoje ostatnie dziecko. Jako specjalistka od zdrowia kobiet położna nadal może być dla niej dużym wsparciem, zwłaszcza podczas menopauzy lub po operacjach ginekologicznych. Położna może m.in.:

• zdjąć szwy, zmienić opatrunek,
• założyć lub usunąć cewnik,
• wystawić receptę na określone leki (jeśli posiada takie uprawnienia),
• pobrać materiał do badania cytologicznego,
• wyjaśnić wątpliwości dotyczące objawów menopauzy.

👉 Jak i gdzie? - Kobieta zawsze może się zwrócić do swojej położnej rodzinnej telefonicznie lub odwiedzić ją w gabinecie. Pacjentkom po operacjach ginekologicznych lub onkologiczno-ginekologicznych przysługują wizyty domowe.

Położna rodzinna może towarzyszyć kobiecie w różnych sytuacjach zdrowotnych przez całe jej życie. Jeśli nie zmieniasz istotnie miejsca zamieszkania, możesz zbudować „związek na całe życie” z położną, która zapewni Ci ciągłość opieki, będzie Cię dobrze znała, przy której będziesz czuła się swobodnie i bezpiecznie. Być może zapiszesz do niej także swoją córkę.

Pamiętaj, że masz prawo do opieki położnej rodzinnej! Jeśli to prawo nie jest realizowane, skontaktuj się z Fundacją Matecznik i poproś o wskazówki.

Fundacja Matecznik to wielkopolska organizacja pozarządowa, która od 2016 r. wspiera kobiety w okresie okołoporodowym.

W Fundacji Matecznik:

• uzyskasz bezpłatne wsparcie prawne i psychologiczne
• przeczytasz o swoich prawach w licznych artykułach, poradnikach i ulotkach
• przygotujesz się do porodu i rodzicielstwa
• posłuchasz rozmów z położnymi z wielkopolskich porodówek.

Artykuł został opublikowany w ramach realizowanego przez Fundację Matecznik projektu „Mamy Głos”, który jest finansowany przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię z Funduszy EOG i Funduszy Norweskich w ramach Programu Aktywni Obywatele – Fundusz Regionalny.