Próbna matura 2017. WOS

Społeczeństwo, polityka, prawo i stosunki międzynarodowe - to zagadnienia, których dotyczyć będą zadania w arkuszu maturalnym z wiedzy o społeczeństwie na poziomie rozszerzonym. Mają na celu sprawdzenie:

• wiedzy i umiejętności jej stosowania do identyfikowania i analizowania problemów
• umiejętności rozumowania, argumentowania i wnioskowania
• umiejętności wykorzystywania informacji z różnorodnych źródeł
• umiejętności dostrzegania współzależności we współczesnym świecie
• umiejętności wykorzystywania na przykład danych statystycznych do opisu i analizy zjawisk i procesów

PRÓBNA MATURA 2017 Z WIEDZY O SPOŁECZEŃSTWA

Źródło do zadania 1.

Zadanie 1.
Na podstawie tabeli wykonaj polecenia.
1.1. Używając nazw wymienionych w tabeli, przy każdym z opisów podaj nazwę odpowiedniej mniejszości narodowej bądź etnicznej.
a) Są najliczniejszą mniejszością narodową w Polsce. Mieszkają głównie w województwie opolskim oraz w województwie śląskim.
…………………………………
b) Są najliczniejszą mniejszością etniczną w Polsce. Określani są jako nieterytorialna grupa etniczna.
…………………………………
c) Mniejszość ta zamieszkuje głównie w województwie podlaskim. Zdecydowana większość przedstawicieli tej mniejszości należy do Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego.
…………………………………
d) Przedstawiciele tej mniejszości etnicznej wg danych ze spisów powszechnych liczą jedynie kilka tysięcy osób. Chociaż historycznie wywodzą się z terenów Galicji, Zakarpacia i północnej części Słowacji, to w wyniku powojennych przesiedleń dziś mieszkają głównie w województwie dolnośląskim.
…………………………………
1.2. Podaj nazwy grup wymienionych w tabeli, które według polskiego prawa nie są uznane za mniejszość narodową, etniczną lub grupę o języku regionalnym.

Źródła do zadania 2.

Zadanie 2.
Na podstawie rysunków wykonaj polecenia.
2.1. Wyjaśnij sens dialogu przedstawionego na Rysunku 1. w kontekście Rysunku 2.
2.2. Podaj dwie nazwy form prawnych, których dotyczy Rysunek 2.

Źródło do zadania 3.

Zadanie 3.
Na podstawie rysunku wykonaj polecenia.
3.1. Wskaż, jakie dwa modele polityki wobec mniejszości i imigrantów ilustruje rysunek.
3.2. Wyjaśnij, na czym polega zasadnicza różnica w podejściu do mniejszości i imigrantów w obu modelach integracji przedstawionych na rysunku.

Zadanie 4.
Spośród podanych zdań, wybierz trzy zawierające wyłącznie informacje oraz trzy, w których zawarte są komentarze, a następnie wpisz w odpowiednie miejsca numery odpowiadające poszczególnym zdaniom.
[1] Najnowsza moda w Internecie nazywa się Second Life.
[2] To sieciowa gra komputerowa.
[3] Jej twórcy wolą ją nazywać alternatywnym, wirtualnym światem, w którym uczestnicy wiodą tytułowe drugie życie.
[4] Każdy gracz kieruje postacią.
[5] Trójwymiarowe postaci spotykają się, rozmawiają, jedzą, podróżują, pracują, wspólnie odpoczywają.
[6] I tutaj, podobnie jak w realu, bez pieniędzy nie ma zabawy.
[7] Żeby kupić bluzkę w wirtualnym centrum handlowym, trzeba mieć wirtualną walutę: linden-dolary.
[8] A te można kupić tylko od twórców gry za prawdziwe dolary amerykańskie.
[9] Wymiana pieniędzy w Second Life działa w obie strony, tzn. zarobione w grze lindendolary można wymienić na prawdziwe.
[10] To daje szansę przedsiębiorczym.
Na podstawie: P. Stasiak, Rekl@ma w grze, http://www.polityka.pl/rynek/gospodarka/194991,1,reklma-wgrze.read [dostęp z dnia 13.06.2013]

Informacje - ...
Komentarze - ....

Rysunek do zadania 5.

Zadanie 5.
Wyjaśnij, do jakiego zjawiska odnosi się pytanie postaci przedstawionej na rysunku.

Tekst do zadania 6.
Jest miarą wielkości produkcji wytworzonej przez czynniki wytwórcze zlokalizowane na terytorium danego kraju niezależnie od tego, kto jest ich właścicielem w określonym okresie, przeważnie jednego roku.
Źródło: opracowanie własne.

Zadanie 6.
Podaj pełną nazwę pojęcia, którego dotyczy tekst.

Źródła do zadania 7.

Zadanie 7.
Na podstawie informacji zamieszczonych w tabelach wykonaj polecenia.
7.1. Na podstawie Tabeli 1 podaj liczbę mandatów, które uzyskają poszczególne komitety:

Komitet A: ……….
Komitet B: ……….
Komitet C: ……….

7.2. Podkreśl poprawne zakończenie zdania.
Odpowiedź zawierająca wyłącznie oznaczenia kandydatów, którzy uzyskali mandaty, to
A. A2, B1, C3.
B. A3, B4, C2.
C. A1, B3, C5.
D. A5, B2, C4.

Teksty do zadania 8.
Wśród typowych sformułowań definiujących, co to znaczy być Polakiem, najczęściej pojawiały się następujące: być Polakiem to „nie skrywać polskości”, „nie wypierać się polskości”, „nie wstydzić się polskości”, „nie obawiać się polskości”. Przerwanie międzypokoleniowego przekazu polskości jest postrzegane jako „zdrada” polskości.

Nie można „stać się” Łotyszem czy Rosjaninem, kiedy pochodzi się z polskiej rodziny. Bóg, powołując człowieka do życia, powołuje go jako przedstawiciela określonego narodu – Polaka, Łotysza, Rosjanina. Świadoma zmiana narodowości, odrzucenie swej narodowości, nie zrywa więzi z narodem. Ktoś, kto to czyni, jest nadal postrzegany jako członek narodu, lecz uważa się go za odszczepieńca, zdrajcę.

Wynarodowienie, pomimo tzw. przyczyn obiektywnych, takich jak w okresie ZSRR rusyfikacja, brak polskich szkół, brak polonijnych organizacji, posiada również przyczyny o charakterze subiektywnym. Wyparcie się polskości, odrzucenie jej miało często na celu – jak to wynika z potocznych obserwacji – poprawę bytu, zwiększenie szans życiowych, zrobienie kariery.
Na podstawie: T. Biernat, Być Polakiem na Łotwie. Świat życia codziennego, Toruń 2003.

Traktowanie identyfikacji narodowej jako cechy predestynowanej w sposób automatyczny i fatalistyczny coraz mniej odpowiada perspektywom współczesnego świata, nacechowanego przestrzenną i społeczną ruchliwością. Większość ludzi, także w rozwiniętych krajach Europy, zachowuje wprawdzie w ciągu swego życia narodowość przekazaną przez rodzinę swego pochodzenia, nie jest to jednak naturalna konieczność, ale rezultat kulturowego oddziaływania, które może ulec modyfikacji [...], identyfikacja narodowa może ulec całkowitej przemianie w toku życia jednostki. Taka przemiana jest tutaj określana jako konwersja narodowa.
Źródło: A. Kłoskowska, Kultury narodowe u korzeni, Warszawa 2005.

Zadanie 8.
Na podstawie tekstów źródłowych wykonaj polecenia.
8.1. Wymień dwa typy przyczyn asymilacji łotewskich Polaków i do każdego z nich podaj przykład.
...................
8.2. Rozstrzygnij, czy przekonania łotewskich Polaków na temat zmiany narodowości są zgodne z wiedzą naukową zaprezentowaną w drugim z tekstów. Uzasadnij odpowiedź.
...................

Tekst do zadania 9.
Art. 122.
5. Jeżeli Prezydent Rzeczypospolitej nie wystąpił z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego w trybie ust. 3, może z umotywowanym wnioskiem przekazać ustawę Sejmowi do ponownego rozpatrzenia. Po ponownym uchwaleniu ustawy przez Sejm większością […] głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów Prezydent Rzeczypospolitej w ciągu 7 dni podpisuje ustawę i zarządza jej ogłoszenie w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej.

Art. 145.
1. Prezydent Rzeczypospolitej za naruszenie Konstytucji, ustawy lub za popełnienie przestępstwa może być pociągnięty do odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu. 2. Postawienie Prezydenta Rzeczypospolitej w stan oskarżenia może nastąpić uchwałą Zgromadzenia Narodowego podjętą większością […] ustawowej liczby członków Zgromadzenia Narodowego na wniosek co najmniej 140 członków Zgromadzenia Narodowego.

Art. 235.
1. Projekt ustawy o zmianie Konstytucji może przedłożyć co najmniej 1/5 ustawowej liczby posłów, Senat lub Prezydent Rzeczypospolitej. […]
4. Ustawę o zmianie Konstytucji uchwala […] Senat […] większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby senatorów.
Źródło: Konstytucja RP z 2 kwietnia 1997 r.

Zadanie 9.
Na podstawie własnej wiedzy w odpowiednich miejscach tabeli wpisz znak X, wskazując większość parlamentarną, której nazwa została wykropkowana w danym artykule Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r.

Teksty do zadania 10.
Sądowa kontrola zgodności prawa z konstytucją we współczesnym świecie jest jedną z podstawowych gwarancji przestrzegania konstytucji. W Polsce zadanie to realizuje Trybunał Konstytucyjny. Podstawowym zadaniem Trybunału jest kontrola hierarchicznej zgodności norm prawnych, więc rozstrzyganie o tym, czy normy prawne niższego rzędu są zgodne z normami prawnymi wyższego rzędu, i w miarę potrzeby eliminowanie norm niezgodnych z systemem obowiązującego prawa. Wyłącznym punktem odniesienia dla tych rozstrzygnięć jest konstytucja. Podejmowane są one na tle sporu o hierarchiczną zgodność tego prawa i zapadają w procedurze typu sądowego.

Sądy tworzą system organów powołanych do orzekania w sprawach indywidualnych i w pewien sposób podporządkowanych Sądowi Najwyższemu lub Naczelnemu Sądowi Administracyjnemu. Trybunał Konstytucyjny i Trybunał Stanu pozostają poza systemem sądów, tworząc drugi, odrębny segment władzy sądowniczej.
Na podstawie: www.trybunal.gov.pl

1. Ustrój Rzeczypospolitej Polskiej opiera się na podziale i równowadze władzy ustawodawczej, władzy wykonawczej i władzy sądowniczej.
2. Władzę ustawodawczą sprawują Sejm i Senat, władzę wykonawczą Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej i Rada Ministrów, a władzę sądowniczą sądy i trybunały.
Źródło: Art. 10, Konstytucja RP z 2 kwietnia 1997 r.

Zadanie 10.
Podkreśl dwie nazwy zasad ustrojowych przedstawionych w źródłach.

A. zasada samorządności
B. zasada państwa prawa
C. zasada trójpodziału władzy
D. zasada suwerenności narodu
E. zasada pluralizmu politycznego

Tekst do zadania 11.
Źródła dochodów samorządu terytorialnego
Na sesji rady gminy podjęto uchwałę o przeprowadzeniu remontu drogi gminnej, łączącej dwie sąsiednie wsie. Niezbędne na remont drogi środki finansowe uzyskano ze sprzedaży budynku po zlikwidowanej szkole podstawowej.
Źródło: opracowanie własne

Zadanie 11.
Na podstawie tekstu podkreśl poprawne zakończenie zdania.
Remont drogi przeprowadzony został ze środków uzyskanych z
A. darowizny społecznej.
B. dochodów własnych.
C. subwencji ogólnej.
D. dotacji celowej.

Tekst do zadania 12.
Szanowny Panie!
Zwracam się do Pana z uprzejmą prośbą o zainteresowanie się pomysłem stałych umów sezonowych. Umowy takie miałyby być zawierane wyłącznie na okres sezonowy przez kilka lat.

Pomysł ten budzi sporo wątpliwości. Przede wszystkim w dobrym sezonie można sobie pozwolić na zatrudnienie większej liczby pracowników. Jeżeli jednak funkcjonowałyby stałe umowy sezonowe, nawet podczas na przykład klęski nieurodzaju, należałoby utrzymać niezmienną liczbę pracowników. Dodatkowo istnieje obawa, że takie rozwiązanie zniechęciłoby pracodawców do zatrudniania nowych pracowników.

Dlatego zwracam się do Pana z prośbą o odpowiedź na następujące pytania:
1. Czy proponowane rozwiązanie nie będzie niekorzystne dla pracodawców?
2. Czy proponowane rozwiązanie nie zniechęci pracodawców do zatrudniania nowych osób?
3. Jak Pan ustosunkowuje się do wyżej przedstawionego problemu?
Z poważaniem
Poseł John Abraham Godson
Łódź, dnia 12 września 2011 r.
Na podstawie: http://orka2.sejm.gov.pl/IZ6.nsf?Open [dostęp z dnia 10.03.2013]

Zadanie 12.
Na podstawie tekstu podkreśl poprawne zakończenia zdań.

12.1. Pismo, które sporządził poseł John Abraham Godson, to
A. podanie posła.
B. interpelacja poselska.
C. oświadczenie poselskie.
D. sprawozdanie poselskie.

12.2. Adresatem pisma, zgodnie z prawem, był
A. Rzecznik Praw Obywatelskich.
B. Prezydent Rzeczypospolitej.
C. Marszałek Senatu RP.
D. Prezes Rady Ministrów.

12.3. Na swoje pismo poseł powinien otrzymać od adresata pisma odpowiedź
A. ustną podczas spotkania u adresata pisma.
B. ustną na najbliższym posiedzeniu Sejmu.
C. pisemną w ciągu 21 dni.
D. pisemną w ciągu 14 dni.

Zadania pochodzą z informatorów CKE