Nasza Loteria SR - pasek na kartach artykułów

Czy wiecie, jakie macie uprzedzenia? Jak mierzyć hipokryzję?

Marcin Florkowski
Możemy sprawdzać, czy na widok Murzyna, homoseksualisty, Cygana, biedaka itp. na twarzy aktywują się te mięśnie, które wyrażają gniew, czy też spokój lub pozytywne emocje.

Postulat miłowania nieprzyjaciół jest wielkim humanistycznym manifestem. To jednak, że ktoś twierdzi, iż miłuje bliźniego swego wcale jeszcze nie znaczy, że go naprawdę miłuje…

Czy lubisz swojego przełożonego? Niektórzy odpowiedzą „tak”, inni „nie”. W jakim stopniu możemy wierzyć tym deklaracjom? Nasze świadome wypowiedzi nie zawsze przecież odzwierciedlają prawdę. Może być tak, że świadomie nie mówimy prawdy, ale i tak, że jesteśmy do kogoś uprzedzeni, ale nie zdajemy sobie z tego sprawy.

Chińczycy i Murzyni

Parędziesiąt lat temu mierzono w USA uprzedzenia wobec Chińczyków. Okazało się, że wielu ludzi twierdziło, iż nie lubi Chińczyków. Jednak gdy sprawdzano, jak zachowują się owe osoby spotykając Chińczyka z krwi i kości, odkryto, że w zachowaniach wcale nie ujawniały się uprzedzenia.

O wiele częściej zdarza się sytuacja odwrotna: ktoś szczerze wierzy, że nie jest uprzedzony np. wobec Murzynów, ale gdy zobaczy Murzyna, to skrzywi się z gniewu, poczuje negatywny afekt i będzie skłonny do dyskryminacji. Taka osoba nie zdaje sobie sprawy z tego, że jest uprzedzona.

Psycholodzy nazywają takie zjawisko utajoną postawą. Wiemy, że utajone postawy nie zawsze są zgodne ze świadomymi przekonaniami, ujawniają emocjonalny stosunek do danego obiektu i lepiej pozwalają przewidzieć, jak się ktoś będzie wobec niego zachowywać niż to, co świadomie deklaruje.

Mierzenie zakłamania

Aby badać ukryte postawy, badacze wymyślili sporo metod. Na przykład możemy sprawdzać, czy na widok Murzyna (homoseksualisty, Cygana, biedaka itp.) na twarzy aktywują się te mięśnie, które wyrażają gniew czy też spokój lub pozytywne emocje. Możemy zbadać siłę skojarzeń takich słów jak „Murzyn” z pozytywnymi lub negatywnymi treściami w umyśle, albo obserwować, które części mózgu aktywują się, gdy myślimy o Murzynach (te związane z przeżywaniem przykrości czy przyjemności).

Badając potem świadome deklaracje, odkryjemy, czy utajona postawa jest zgodna z postawą świadomą. Może być przecież tak, że ktoś sam siebie (i innych) okłamuje, co do swojej tolerancyjności lub innych kwestii.

Taki wynik jest sam w sobie interesujący. Pozwala też przewidywać, jak będziemy się zachowywać w konkretnych sytuacjach. Np. jeśli ktoś twierdzi, że toleruje homoseksualistów, ale jego utajona postawa pokazuje, że ich nie toleruje, to w prawdziwym kontakcie z osobą homoseksualną będzie reagować bardziej zgodnie ze swoim ukrytym nastawieniem niż ze swoim świadomym przekonaniem.

Znaczenie ukrytego

Ukryte postawy wobec ludzi mają też i inne znaczenie - wpływają na ocenę obiektów, które kojarzymy z tymi ludźmi. Wyobraźmy sobie na przykład, że moja teściowa to ważna osoba w rodzinie, ma wiele do powiedzenia i budzi sporo silnych emocji. W dodatku ma swoją pasję: bardzo dba o bezdomne zwierzęta. Ja zaś nigdy nie zastanawiałem się nad bezdomnością zwierząt.

Jeśli teraz ktoś znienacka zapyta mnie o mój stosunek do bezdomnych zwierząt, a ja odpowiem: „To ważny temat, należy dbać o porzucone zwierzaki”, ujawnię w ten sposób nie tyle pozytywną postawę wobec zwierząt, co raczej moją ukrytą postawę wobec teściowej. Domyślamy się, jaka byłaby moja ukryta postawa, gdybym odpowiedział: „Dbanie o bezdomne zwierzęta to największa głupota, jaką sobie można wyobrazić”.

Wpływ utajonych postaw na skojarzone z nimi obiekty jest bardzo rozległy. Na przykład gdy dziecko mówi: „Nie cierpię matematyki”, bardzo często oznacza to, że nie lubi nauczyciela od matematyki (nawet jeśli świadomie twierdzi coś innego). Jeśli jakiś małżonek uważa, że „baby są głupie”, mówi w ten sposób o swojej ukrytej postawie wobec swojej małżonki (choć może się do tego nie przyznawać). Jeśli jakaś partia jest podejrzewana o złą wolę, to skłonność do wierzenia/nie wierzenia w te podejrzenia ujawnia stosunek do owej partii itp.

Ukryte postawy utrzymujemy też na własny temat. Na przykład gdy ktoś mówi, że nie cierpi swojego imienia, oznaczać to może utajoną negatywną postawę wobec własnej osoby. Gdybyśmy poprosili ludzi o wybranie najładniejszych i najbrzydszych liter alfabetu, to większość z nas nieświadomie umieści pierwszą literę swojego imienia wśród liter lubianych (zwykle jest to najbardziej lubiana litera). Ci którzy mają ukrytą negatywną postawę wobec siebie umieszczają pierwszą literę swojego imienia raczej wśród liter nielubianych.

Zmiana ukrytego

Czy możemy zmieniać ukryte postawy? Owszem, ale jest to proces długotrwały. Można poszukać skojarzeń, które zmieniłyby nasz emocjonalny stosunek do danej kwestii. Np. jeśli jestem uprzedzony wobec gejów i chcę to zmienić, to powinienem poszukać jak najwięcej pozytywnych informacji o gejach (np. naukowcach, politykach czy artystach, którzy byli gejami, a zrobili bardzo wiele dobrego). Ukryte postawy można też kontrolować. Jeśli wiem, że jestem uprzedzony, to mogę świadomie powstrzymywać się przed dyskryminowaniem innych.

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Dołącz do nas na X!

Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.

Obserwuj nas na X!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Materiał oryginalny: Czy wiecie, jakie macie uprzedzenia? Jak mierzyć hipokryzję? - Gazeta Współczesna

Wróć na gloswielkopolski.pl Głos Wielkopolski