9 lat temu odszedł Gustaw Holoubek

W poniedziałek mija 9 lat od śmierci wybitnego polskiego aktora i reżysera Gustawa Holoubka.
Urodził się 21 kwietnia 1923 w Krakowie. Był jedynym dzieckiem Czecha, który osiedlił się w Polsce po I wojnie światowej i ożenił z owdowiałą Polką. W 1939 roku na ochotnika Gustaw Holoubek wstąpił do wojska i uczestniczył w Kampanii Wrześniowej. Był jeńcem w obozach w Magdeburgu i w Toruniu. Zwolniono go w 1940 roku, gdyż zachorował na gruźlicę. Do 1945 roku pracował w krakowskiej gazowni. W 1947 roku Gustaw Holoubek ukończył studia w krakowskim Państwowym Studiu Dramatycznym przekształconym z czasem w Państwową Wyższą Szkołę Teatralną.
W teatrze zadebiutował 1 marca 1947 rolą Charysa w „Odysie u Feaków” Stefana Flukowskiego w Starym Teatrze w Krakowie. W latach 1949-56 był kierownikiem artystycznym, reżyserem i aktorem Teatru Śląskiego w Katowicach. W trakcie swej kariery artystycznej zagrał m.in. rolę tytułową w „Fantazym” Juliusza Słowackiego we własnej reżyserii (Teatr Śląski 1955), sędziego Custa w „Trądzie w pałacu sprawiedliwości” Ugo Bettiego w reżyserii Marii Wiercińskiej na Scenie Kameralnej Teatru Polskiego w Warszawie, Goetza w „Diable i panu Bogu” Jean Paul Sartre’a w reżyserii Ludwika Rene w Teatrze Dramatycznym w Warszawie, tytułową rolę w „Królu Learze” Williama Szekspira w reżyserii Jerzego Jarockiego, także w Teatrze Dramatycznym w Warszawie. W roku 1989 wystąpił w przedstawieniu „Mała apokalipsa” według Tadeusza Konwickiego w reżyserii Krzysztofa Zaleskiego w warszawskim teatrze Ateneum.
Był także Gustawem-Konradem w „Dziadach” Adama Mickiewicza inscenizowanych w 1967 roku przez Kazimierza Dejmka w Teatrze Narodowym. Zdjęcie tego przedstawienia z afisza przez ówczesne władze przyczyniło się do wybuchu wydarzeń Marca 1968 roku. Kreacja Holoubka wpłynęła na wymowę widowiska i oddźwięk społeczny przedstawienia. W 1981 roku Gustaw Holoubek zagrał rolę Superiusza w „Pieszo” Sławomira Mrożka w reżyserii Jerzego Jarockiego.
Gustaw Holoubek zagrał w prawie stu przedstawieniach Teatru Telewizji współpracując m.in. z Adamem Hanuszkiewiczem, Zygmuntem Hubnerem, Andrzejem Łapickim, Andrzejem Wajdą czy Krzysztofem Kieślowskim. Jako reżyser przeniósł na ekran m.in. „Fantazego”, „Kordiana” Juliusza Słowackiego, „Hamleta” Williama Szekpira, „Dwa teatry” Jerzego Szaniawskiego i „Króla Edypa” Sofoklesa. Był także wykładowcą Akademii Teatralnej w Warszawie i przez wiele lat do roku 1983 dyrektorem tamtejszego Teatru Dramatycznego. W Poznaniu oglądaliśmy go w 1986 roku w Scenie na Piętrze w reżyserowanym przez niego spektaklu „Mąż i żona” Aleksandra Fredry.
W filmie Gustaw Holoubek zadebiutował w roku 1953 rolą Feliksa Dzierżyńskiego w „Żołnierzu zwycięstwa” Wandy Jakubowskiej. W sumie wystąpił w około 50 filmach. Oglądaliśmy go m.in. w „Pętli”, „Rękopisie znalezionym w Saragossie” i „Sanatorium pod klepsydrą” Wojciecha Jerzego Hasa, w „Prawie i pięści” Jerzego Hoffmana i Edwarda Skórzewskiego, „Klubie profesora Tutki” Andrzeja Kondratiuka, „Jak daleko stąd, jak blisko” i „Lawie” Tadeusza Konwickiego. Był reżyserem noweli filmowej „Czas przybliża, czas oddala” będącej pierwszą częścią cyklu „Spóźnieni przechodnie”, a także filmu „Mazepa” na podstawie dramatu Juliusza Słowackiego.
Gustaw Holoubek był także aktywny politycznie. W roku 1976 i w 1980 uzyskał mandat posła na Sejm PRL, ale w 1982 roku w związku z wprowadzeniem stanu wojennego zrezygnował z zasiadania w Sejmie. W latach 1989-91 był senatorem I kadencji wybranym z ramienia Komitetu Obywatelskiego. Od 1992 do 1993 zasiadał w Radzie do Spraw Kultury przy prezydencie RP Lechu Wałęsie. Od 1994 roku był także członkiem Polskiej Akademii Umiejętności. Pasją Gustawa Holoubka był sport.

[email protected]