"Granica wolności słowa przebiega tam, gdzie zaczyna się krzywda drugiego człowieka". Poznańska Debata o Języku

21 lutego o godzinie 17:00 w CK Zamek miała miejsce 8 edycja Poznańskiej Debaty o Języku im. prof. Tadeusza Zgółki. Wydarzenie zorganizowano z okazji Międzynarodowego Dnia Języka Ojczystego. Tegoroczna odsłona dotyczyła przemian językowych w przestrzeni publicznej, a także wolności słowa oraz jej granic. W roli eksperckiej zgromadzeni mogli posłuchać redaktor Ewy Siedleckiej, profesor Renaty Przybylskiej, profesora Waldemara Kuligowskiego oraz profesora Ryszarda Piotrowskiego. Panel moderował Bartek Chaciński.

Wszystkich zebranych oraz najważniejszych gości, takich jak choćby Jacek Jaśkowiak – prezydent Poznania, prof. Jerzy Brzeziński- członek rzeczywisty Polskiej Akademii Nauk oraz prof. Katarzyna Kłosińska – przewodnicząca Rady Języka Polskiego, powitała dyrektorka tej instytucji – Anna Hryniewiecka.

- Choroby języka oddziałują na wszystkie sfery życia. Bez zaufania do słów nie da się ani rządzić, ani rozwijać, ani kochać szczęśliwie, czy prowadzić interesów. Jestem bardzo ciekaw, czy debata publiczna zdoła się odrodzić w duchu Cycerona - mówić dobrze, myśleć rozumnie. Sobie i ogółowi z serca tego życzę, państwu zaś, którzy jesteście nieformalnym ministerstwem polszczyzny życzę ciekawych, mądrych i pożytecznych obrad- mówił Jaśkowiak.

Prof. dr hab. Waldemar Kuligowski, antropolog kulturowy nakreślił kierunek przemian w polszczyźnie, w kontekście debaty publicznej:

- Język się zmienia tak samo jak nasze nawyki, marzenia oraz kształt świata, w którym żyjemy. Niestety, obecnie radykalizuje się on, jest w nim także coraz więcej inwektyw i coraz mniej szacunku.

- Przekraczamy coraz więcej granic różnego rodzaju. Można zaobserwować zjawisko mowy nienawiści, język ksenofobiczny, język wykluczenia, czy po prostu ten, który krzywdzi i rani. Wystarczy spojrzeć na to, co się dzieje w Internecie, żeby zobaczyć jak często są one używane. To wszystko świadomie bądź nie staje się częścią debaty publicznej – tłumaczył - Różne są tego powody. Najczęściej mówi się o tym, że taki język stosują osoby, które bardzo chcą być wysłuchane. Pragną zwrócić w ten sposób uwagę na to, co głoszą. Innym powodem może być indywidualna frustracja, szczególnie gdy można ja wylać anonimowo. Zjawisko anonimowości może prowadzić do tego, że ludzie pokazują swoje najgorsze oblicze.

W czasie dyskusji wielokrotnie podkreślano, żeby nie absolutyzować wolności słowa oraz uwrażliwić się na innych:

- Granica wolności słowa w moim odczuciu przebiega tam, gdzie zaczyna się krzywda drugiego człowieka – zaznaczyła redaktor Ewa Siedlecka.

- Powinniśmy traktować drugą osobę tak, jak kruche filiżanki z chińskiej porcelany, czyli delikatnie. Będąc przyjaznym, stajemy się również bardziej skuteczni i możemy więcej osiągnąć – mówiła prof. dr hab. Renata Przybylska – językoznawczyni.

Prof. Przybylska zwróciła uwagę na to, jak istotne jest umiejętne, kulturalne wyrażanie negatywnych emocji. Podkreślała, że gdy jesteśmy agresywni, wzbudzamy agresję drugiej strony. Natomiast prof. Kuligowski przypomniał, że nie da się w pełni cofnąć już wypowiedzianych słów:

- Z doświadczeń ostatnich lat wynika, że rozmawiać jest z biegiem czasu trudniej. Coraz więcej nas dzieli i jesteśmy coraz mniej cierpliwi. Nie traktujemy z należytym szacunkiem naszych rozmówców. Język potrafi ranić, sprawiać ból, wywoływać cierpienie. Trudno jest cofnąć wypowiedziane słowa, tak samo jak nie da się czegoś odzobaczyć.

Eksperci kładli nacisk także na dawanie szansy rozmówcom o odmiennych poglądach od naszych. Warto dawać drugiej osobie minimum szacunku na stracie:

– Należy najpierw założyć, że ludzie którzy stoją naprzeciwko nas i myślą inaczej niż my również mają swoje racje. Jeśli się z czymś nie zgadamy, to powinniśmy to uargumentować. Na tym polega debata – przekonywała prof. Przybylska.

- Jeśli będziemy pozwalali lub zachęcali do zamykania się w niszach to będzie coraz gorzej – przekonywał prof. Kuligowski.

To jeszcze nie koniec kłopotów, z którymi musimy się dziś mierzyć. Wyczerpujące spojrzenie prawne zapewnił prof. dr hab. Ryszard Piotrowski, prawnik:

- Słowa i dialog są podstawą demokracji. Jednak my znajdujemy się w pułapce polityki i technologii. Funkcjonujemy w systemie, w którym obowiązuje Konstytucja, ale jest w niej napięcie między godnością a wolnością.

W świecie dziennikarskim można się spotkać z niemałym dylematem:

- Słowo tworzy naszą rzeczywistość. Pojawia się dylemat w pracy dziennikarskiej, czy należy cytować dosłownie treści antysemickie lub na przykład homofobiczne. Może być to pewnego rodzaju powielanie pewnego sposobu postrzegania świata. Możemy w ten sposób reprodukować agresję. Ci którzy wypowiadają takie słowa liczą właśnie na to, że one się rozniosą – zasygnalizowała problem Siedlecka.

Jesteś świadkiem ciekawego wydarzenia? Skontaktuj się z nami! Wyślij informację, zdjęcia lub film na adres: [email protected]

Obserwuj nas także na Google News