Ekstruzja - sposób na soję

Powierzchnia zasiewów soi w Unii Europejskiej stanowi zaledwie 0,32 proc. światowych upraw tej roślny. Szans na znaczące zwiększenie powierzchni upraw na skalę przemysłową raczej nie ma, z racji wymagań klimatycznych rośliny, jednak pasze na bazie soi z importu zyskują na popularności.

Z racji swoich właściwości, a zwłaszcza wysokiej zawartości białka i tłuszczu jest cenną paszą. Jednak nasiona soi, aby mogły być podane zwierzętom, muszą być poddane obróbce.

Jedną z metod tej obróbki jest ekstruzja. Polega ona na przeciśnięciu nasion przez specjalną maszynę (prasę), zwaną ekstruderem.

Przy jej wylocie surowiec zostaje poddany działaniu wysokiego ciśnienia (do 2 MPa) i temperatury (powyżej 130 st. C), dzięki czemu soja staje się łatwiej strawna. W procesie tym są także niszczone bakterie i grzyby.

- W czasie obróbki cieplnej następuje dezaktywacja czynników antyżywieniowych ureazy i inhibitora trypsyny - wyjaśnia Olga Grzegorczyk z firmy Ajoss Plus z Rogoźna zajmującej się ekstruzją nasion soi. - Powodują one zmniejszenie wchłaniania składników pokarmowych i mogą prowadzić do zaburzeń metabolicznych u świń. Enzym ureazy zawarty w dużych ilościach w soi pod wpływem wysokiej temperatury podczas procesu ekstruzji traci swoją aktywność i rozpada się do mocznika i amoniaku. Podobnie dzieje się z inhibitorami trypsyny, czyli białkami utrudniającymi wykorzystanie składników odżywczych występującymi w soi. Ich usunięcie zwiększa aktywność trypsyny, która zwiększa możliwość wykorzystania białka z paszy przez zwierzęta - podkreśla Olga Grzegorczyk.
Ekstruzji mogą być poddawane także zboża, dzięki czemu stają się bardziej strawne, a ich białko lepiej przyswajalne dla zwierząt.

W wyniku ekstruzji zawartość wzrasta ilość białka strawnego zawartego w nasionach, a więc tego, które wykorzystane jest na potrzeby organizmu zwierzęcia.

Jak pokazują badania, zawartość białka strawnego w ekstrudatach sojowych może wzrosnąć nawet o 10 proc., a w przypadku zbóż o 1,5-2 proc.

Zmiana struktury białka w procesie ekstruzji sprawia, że także aminokwasy w nim zawarte są łatwiej przyswajane przez zwierzęta.

Rolnicy, wybierając składniki pasz, biorą pod uwagę ich wartość energetyczną.

- Pełnotłuste nasiona soi ze względu na dużą koncentrację tłuszczu (około 18 proc.) stanowią dobry komponent zwiększający wartość energetyczną mieszanek paszowych - twierdzi Olga Grzegorczyk. - Ekstrudowane pełnotłuste nasiona kosztują około 1850 zł/t. Ekstrudowana śruta sojowa to koszt około 1500-1550 zł/t. Zawartość energii metabolicznej suchej masy nasion soi dla trzody chlewnej wynosi do 21 MJ/kg, a to dobry wynik - podkreśla.