Dr hab. Maciej Cieślukowski z Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu ostrzega: Ceny żywności mogą wzrosnąć realnie o więcej niż 5 proc.

Przed kilkoma dniami Ministerstwo Finansów poinformowało, że nie przedłuży zerowej stawki podatku VAT na żywność obowiązującej do 31 marca tego roku. Czy oznacza to automatyczne podwyżki cen żywności objętej ową stawką?

– Przywrócenie stawki 5 proc. na dane produkty żywnościowe z pewnością spowoduje wzrost ich cen, jednak wzrost ten będzie zależeć od elastyczności cenowej popytu na te produkty oraz konkurencji. Większość produktów żywnościowych należy z reguły do kategorii produktów podstawowych i charakteryzują się mniejszą elastycznością cenową. W rezultacie wzrost ceny nie powinien spowodować istotnego spadku popytu, łatwiej jest zatem ceny podnieść.

Dodatkowo, przy okazji takich zdarzeń sprzedawcy mogą świadomie podnieść ceny netto, z uwagi na fakt, że konsumenci rzadko analizują czynniki ich wzrostu. W rezultacie ceny żywności mogą wzrosnąć realnie o więcej niż 5 proc. Z drugiej jednak strony konkurencja może nieco ostudzić zapęd sprzedawców. Ładnie to widać podczas ostatniej batalii na ceny pomiędzy Biedronką i Lidlem. Pytanie tylko czy jest to wojna świadoma, czy też realne konkurowanie. Wydaje mi się, że nie jest to przypadek.

Czytaj także: Zerowy VAT na żywność nie będzie przedłużony. Rząd podjął decyzję

MF tłumaczy, że powody ukrócenia tego rozwiązania są dwa: trend spadkowy inflacji i spadek tempa wzrostu cen żywności. Czy w ocenie Pana Profesora należy owe wyjaśnienia przyjąć jako oczywiste?

– Wskazane powody są zrozumiałe. Tempo inflacji wyraźnie spada, więc jej przywrócenie wydaje się naturalne. Dodatkowo zawieszenie stawki powoduje istotne straty w dochodach budżetowych w krótkim i średnim okresie. Natomiast apetyt fiskalny państwa jest obecnie duży z uwagi na potrzeby wydatkowe. Dalsze przedłużanie stawki zerowej jest więc nieuzasadnione z punktu widzenia prowadzenia racjonalnej i świadomej polityki fiskalnej państwa. Polega ona na tym, że w okresie kryzysu państwo np. świadomie obniża podatki, żeby poprawić warunki dochodowe obywateli, natomiast w okresie poprawy koniunktury podnosi je, bo nie ma już przesłanek do udzielania pomocy.

Czy możliwy jest wzrost cen – niejako przy okazji – innych produktów żywnościowych, których „powrót” stawki podatku nie dotyczy?

– To zależy od decyzji producentów i sprzedawców. Podmioty te często wykorzystują takie sytuacje do podnoszenia cen z uwagi na fakt, że konsumenci nie kontrolują szczegółowo czynników kształtowania się cen w całym łańcuchu dostaw. W ogólnym zamieszaniu łatwiej jest więc je podnieść.

Czytaj także: Analityk ocenia, że to spadek cen skupu produktów rolnych zmniejszył inflację żywności w Polsce. Przed nami zniesienie zerowego VAT

Jak wynika z danych ONZ ds. wyżywienia i rolnictwa, indeks cen żywności na świecie w styczniu 2024 r. spadł do 118 pkt ze 119,1 pkt w grudniu 2023 r. Czy w ocenie Pana Profesora tendencja spadkowa cen żywności na światowych rynkach utrzyma się w najbliższych miesiącach?

– Okres miesięczny analizy jest za krótki, żeby wyciągnąć przekonujące wnioski w skali świata. Ceny żywności uwarunkowane są jednak regionalnie, bardzo często są podtrzymywane przez państwo poprzez różnego rodzaju dotacje i subwencje dla producentów. Ceny żywności charakteryzują się również sezonowością, a także zależą od wielu zdarzeń losowych (konflikty, zdarzenia środowiskowe itd.).

Czy „powrót” stawki podatku VAT na żywność w Polsce wpłynie na poziom inflacji w naszym kraju w najbliższej perspektywie czasowej?

– Tak, sam wzrost cen żywności spowodowany powrotem do stawki VAT 5 proc., przy innych czynnikach stałych, powinien przełożyć się w średniej perspektywie na wzrost inflacji o ok. 1 p.p. (tak szacują ekonomiści). Oczywiście trend ten może być ograniczony przez inne czynniki, chociażby wzrost nakładów inwestycyjnych.

Jesteś świadkiem ciekawego wydarzenia? Skontaktuj się z nami! Wyślij informację, zdjęcia lub film na adres: [email protected]

Turystyczna Wielkopolska: Powiat Czarnkowsko-Trzcianecki

Obserwuj nas także na Google News