Dziedziczenie ustawowe: kto po kim dziedziczy i w jakiej kolejności?

Dziedziczenie ustawowe: kto po kim dziedziczy?
1 Przepisy prawa cywilnego przewidują dwie podstawowe formy dziedziczenia: ustawową i testamentową. Zgodnie z Kodeksem cywilnym powołanie do spadku wynika bowiem z ustawy, albo z testamentu. Do dziedziczenia ustawowego dochodzi w kilku przypadkach. Na przykład jeśli spadkodawca nie sporządził testamentu lub spisał taki, w którym powołał spadkobiercę do ułamkowej części majątku, na przykład do jego połowy – wówczas mamy do czynienia z tzw. dziedziczeniem „mieszanym”, w części na podstawie testamentu, w części na podstawie ustawy. Również wtedy, gdy spadkodawca sporządził testament, w którym ustanowił wyłącznie zapisy na rzecz poszczególnych osób, albo gdy powołany spadkobierca nie może dziedziczyć (został uznany za niegodnego dziedziczenia) lub odrzucił spadek.

Dziedziczenie ustawowe: kto po kim dziedziczy?
2 W jakiej kolejności krewni dziedziczą spadek po zmarłym, który nie spisał testamentu? Do dziedziczenia ustawowego powołane są osoby określone w Kodeksie cywilnym. Krewnych dzielimy na: zstępnych – dzieci, wnuki, prawnuki itd. i wstępnych – rodzice, dziadkowie itd. Przepisy ustanawiają trzy kręgi spadkobierców (art. 931 - 940 K.c.).

Dziedziczenie ustawowe: kto po kim dziedziczy?
3 Pierwszeństwo mają dzieci spadkodawcy i jego małżonek – dziedziczą oni w częściach równych, przy czym część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż jedna czwarta całości spadku. Jeśli dorosłe już dziecko zmarło wcześniej, do przypadającego mu udziału mają prawo jego dzieci, także w równych częściach.

Dziedziczenie ustawowe: kto po kim dziedziczy?
4 Jeżeli spadkodawca nie ma dzieci, przepisy powołują do spadku jego małżonka, rodziców i rodzeństwo. Udział spadkowy małżonka wynosi w tym przypadku połowę.

Dziedziczenie ustawowe: kto po kim dziedziczy?
5 Gdy brak wstępnych, rodzeństwa i dzieci rodzeństwa, prawo do całości spadku ma małżonek.

Dziedziczenie ustawowe: kto po kim dziedziczy?
6 W przypadku braku zstępnych i małżonka, spadek przypada rodzicom, rodzeństwu i zstępnym rodzeństwa.

Dziedziczenie ustawowe: kto po kim dziedziczy?
7 Przepisy umożliwiają także wyłączenie małżonka od dziedziczenia, gdy spadkodawca wystąpił o rozwód z jego winy, a żądanie to było uzasadnione.

Dziedziczenie ustawowe: kto po kim dziedziczy?
8 Brak małżonka i krewnych sprawia, że spadek przypada gminie jako spadkobiercy ustawowemu. A gdy nie da się ustalić ostatniego miejsca pobytu spadkodawcy na terenie kraju, spadek przypada Skarbowi Państwa. Istnienie spadkobierców pierwszego kręgu wyłącza dojście do spadku krewnych z kręgu drugiego. Istnienie drugich, wyłącza zaś dziedziczenie gminy lub Skarbu Państwa.

Dziedziczenie ustawowe: kto po kim dziedziczy?
9 Czy dziecko przysposobione ma prawo do dziedziczenia po nas tak samo, jakby było naszym dzieckiem biologicznym? W przypadku pełnej adopcji, przysposobiony dziedziczy po przysposabiającym i jego krewnych w taki sam sposób jak dzieci przysposabiającego. Ten ostatni natomiast, i jego krewni, dziedziczy po przysposobionym tak, jakby był jego rodzicem biologicznym.

Dziedziczenie ustawowe: kto po kim dziedziczy?
10 Gdy mamy do czynienia z adopcją niepełną, dziedziczenie obejmuje w dwie strony wyłącznie przysposobionego i przysposabiającego. Adoptowany i jego zstępni nie dziedziczą po krewnych przysposabiającego i odwrotnie. Rodzice przysposobionego nie mają prawa do dziedziczenia po nim – zamiast nich dziedziczy ten, który go adoptował.