Dodatkowy urlop macierzyński i tacierzyński. Sprawdź na jakich zasadach!

W poniedziałek, 17 czerwca wejdą w życie nowe przepisy Kodeksu pracy dotyczące dodatkowego urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego. Rodzice dzieci, które urodziły się już w tym roku, czyli po 31 grudnia 2012 r., zyskają kolejne dwa tygodnie dodatkowego urlopu macierzyńskiego, oraz 26 tygodni urlopu rodzicielskiego. Pospieszyć jednak muszą się ci, którym urlop macierzyński kończy się przed 1 lipca br., bo oni o ten dodatkowy mogą wystąpić najpóźniej na 7 dni przed jego rozpoczęciem.

Rodzice dzieci, które urodziły się już w tym roku, czyli po 31 grudnia 2012 r., zyskają 2 tygodnie dodatkowego macierzyńskiego, oraz 26 tygodni urlopu rodzicielskiego

Najważniejsze zmiany
Podstawowe zmiany jakie czekają rodziców to:

• - wydłużenie dodatkowych urlopów macierzyńskich od daty wejścia w życie ustawy, czyli od najbliższego poniedziałku;
• - możliwość korzystania z dodatkowego macierzyńskiego w częściach i dzielenia się nim między matką i ojcem dziecka;
• - wprowadzenie nowych urlopów rodzicielskich i możliwość dzielenia się nimi między rodzicami, ale też możliwość korzystania z nich przez rodziców równocześnie;
• - zróżnicowanie wysokości zasiłku macierzyńskiego w zależności od daty wystąpienia z wnioskiem o poszczególne urlopy i od wnioskowanego okresu;
• - zmiana okresu urlopu macierzyńskiego, jaki można wykorzystać przed terminem porodu - po zmianach nie więcej niż 6 tygodni urlopu macierzyńskiego może przypadać przed przewidywaną datą porodu;
• - uchylony został przepis dotyczący okresu wypłaty zasiłku macierzyńskiego w razie urodzenia dziecka w czasie urlopu wychowawczego - teraz zasiłek macierzyński przysługuje przez pełny okres (dotychczas był skracany o 2 tygodnie).

Kto na macierzyński?
Na zasiłek macierzyński może liczyć mama, czasami tata, a nawet inny członek najbliższej rodziny - o ile przerwą pracę lub działalność zarobkową, żeby osobiście opiekować się dzieckiem. Pieniądze będą wypłacane matce nawet wtedy, gdy urodzi dziecko nie mając już ubezpieczenia chorobowego. Jeżeli ustało ono jeszcze w czasie jej ciąży, na przykład z powodu upadłości lub likwidacji pracodawcy. Dostanie go także zatrudniona na podstawie umowy o pracę na czas określony - lub na czas wykonania konkretnej pracy - z którą umowa została przedłużona do dnia porodu.
Zasiłek przysługuje również rodzicowi, jeżeli wziął na wychowanie dziecko, które nie skończyło jeszcze 7 lat, a nawet 10 lat, gdy podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego. Rodzic musi jednak wystąpić do sądu opiekuńczego o przysposobienie dziecka lub chcieć je wychowywać jako rodzina zastępcza niezawodowa.

Podstawowy macierzyński bez zmian
Zgodnie z obowiązujący przepisami wymiar urlopu macierzyńskiego uzależniony jest wyłącznie od liczby dzieci urodzonych podczas jednego porodu. Podstawowy czas jego trwania nie zmienia się i nadal będzie wynosił:

• 20 tygodni - przy urodzeniu jednego dziecka,
• 31 - w razie urodzenia dwojga dzieci,
• 33 - przy trojaczkach,
• 35 - po urodzeniu czworaczków,
• 37 - gdy urodzi nam się piątka lub więcej dzieci.

Dla wychowujących
Taki sam wymiar urlopu, jak po urodzeniu dziecka, przysługuje ubezpieczonym, którzy przyjęli dziecko na wychowanie przed ukończeniem przez nie 7 lub 10 lat - jeżeli wobec dziecka podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego. Gdy więc wzięliśmy na wychowanie jedno dziecko to okres urlopu przysługującego nam na warunkach macierzyńskiego wynosi 20 tygodni, a jeśli zaopiekowaliśmy się piątką dzieci - 37 tygodni.

Dodatkowy macierzyński
Ubezpieczony rodzic dziecka ma prawo do zasiłku macierzyńskiego także przez okres określony przepisami Kodeksu pracy jako dodatkowy urlop macierzyński, którego wymiar wydłuży się już od tego roku (wcześniej planowano jego wydłużenie dopiero od 2014 r.) i wyniesie:

• w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie - do 6 tygodni,
• w przypadku urodzenia więcej niż jednego dziecka przy jednym porodzie - do 8 tygodni.

Urlop dodatkowy można wziąć od razu w całości lub podzielić na dwie części przypadające bezpośrednio jedna po drugiej - w wymiarze tygodnia lub jego wielokrotności.
Z 7 do 14 dni wydłuża się minimalny okres, kiedy musimy zawiadomić naszego pracodawcę o chęci skorzystania z tego urlopu. Najpóźniej 14 dni przed planowanym dodatkowym urlopem macierzyńskim musimy więc wystąpić o niego do swego szefa.
Jeżeli w momencie wejścia w życie ustawy, czyli 17 czerwca, przebywamy na dodatkowym urlopie macierzyńskim, to też przysługuje nam ten dłuższy, pod warunkiem, że wniosek złożymy jeszcze w czasie tego "starego" nieprzedłużonego dodatkowego urlopu.

Pracujemy na dodatkowym macierzyńskim
Dodatkowy urlop macierzyński można też łączyć z pracą, ale w wymiarze nie większym niż pół etatu - nasz pracodawca nie musi jednak na to się zgodzić. Z wnioskiem musimy wystąpić także nie później niż 14 dni wcześniej.

Urlop rodzicielski
Urlop rodzicielski przysługuje w wymiarze 26 tygodni, niezależnie od liczby dzieci urodzonych przy jednym porodzie (lub przyjętych na wychowanie w wieku do 7 lub 10 roku życia) i przypada bezpośrednio po wykorzystaniu urlopu dodatkowego w pełnym wymiarze. Za cały ten czas przysługuje nam zasiłek macierzyński.
Urlop ten:

• jest udzielany jednorazowo albo nie więcej niż w 3 częściach,
• każda z części nie może być krótsza niż 8 tygodni (liczona w pełnych tygodniach),
• części urlopu przypadają bezpośrednio jedna po drugiej (nie możemy robić przerw).

Z urlopu mogą korzystać jednocześnie oboje rodzice dziecka, ale także wówczas łączny jego wymiar nie może przekraczać 26 tygodni.
Urlop rodzicielski jest udzielany na wniosek pracownika złożony w terminie nie krótszym niż 14 dni przed rozpoczęciem korzystania z tego urlopu. Do wniosku trzeba dołączyć pisemne oświadczenie o tym, że drugi rodzic nie będzie korzystał w tym w samym czasie z urlopu rodzicielskiego lub podać okres, w którym zamierza on starać się o taki urlop. Pracodawca musi ten wniosek uwzględnić zawsze - nawet wtedy, gdy matka wnioskując na przykład o 13 tygodni takiego urlopu oświadczy, że ojciec dziecka skorzysta z niego w tym samym czasie.

Pracujemy na rodzicielskim
Pracownik może łączyć urlop rodzicielski z pracą u pracodawcy udzielającego urlopu, ale pracować może wtedy co najwyżej w połowie pełnego wymiaru czasu pracy. Szef powinien uwzględnić nasz wniosek, o ile jest to możliwe. W takim przypadku, stosownie do wymiaru czasu pracy pomniejsza się też wysokości zasiłku macierzyńskiego.

Tata zamiast mamy
Przepisy dają matkom prawo do przerwania macierzyńskiego (po wykorzystaniu 8 tygodni urlopu po porodzie), z którego w tym czasie może skorzystać ojciec. Może on zrobić to jednak tylko wtedy, gdy opiekuje się dzieckiem, bo matka jest w szpitalu. Łączny okres zasiłku macierzyńskiego wypłaconego obojgu rodzicom nie może przekraczać wymiaru urlopu.
Prawo do zasiłku macierzyńskiego ma też mężczyzna, który zdecyduje się dziecko wychowywać. Również wówczas, gdy matka umrze lub porzuci niemowlę - zasiłek przysługuje wtedy ojcu lub innemu ubezpieczonemu członkowi najbliższej rodziny, o ile przerwą pracę, by osobiście opiekować się dzieckiem.
Może być i tak, że po wykorzystaniu macierzyńskiego - przez co najmniej 14 tygodni po porodzie - kobieta wróci do pracy, a pozostałą część okresu pobierania zasiłku wykorzysta ubezpieczony ojciec dziecka. Nowe przepisy pozwalają ojcu wykorzystać częściowo lub w całości także urlop dodatkowy. Podobne zasady dotyczą urlopu rodzicielskiego.

Urlop ojcowski bez zmian
Od stycznia 2012 roku obowiązują przepisy o urlopie ojcowskim, na podstawie których tata wychowujący dziecko ma prawo do 2 tygodni takiego urlopu. Jest on niezależny od urlopu macierzyńskiego przysługującego obojgu rodzicom.

Jaki zasiłek macierzyński?
Zasiłek macierzyński przysługiwać ma przez okres urlopu macierzyńskiego, dodatkowego macierzyńskiego oraz urlopu rodzicielskiego. Jednak nie zawsze jego wysokość będzie taka sama. Wysokość zasiłku uzależniona jest od:
daty złożenia wniosku,
rodzaju i okresu urlopów.
Jeżeli wniosek o urlop dodatkowy i rodzicielski złożymy w ciągu 14 dni po porodzie i dotyczy on pełnego okresu urlopu dodatkowego i rodzicielskiego - wysokość zasiłku za cały okres (podstawowy, dodatkowy i rodzicielski) wyniesie 80 proc. kwoty, od której zasiłek został nam obliczony.
Gdy wniosek złożymy po upływie 14 dni po porodzie, wysokość zasiłku za okres urlopu podstawowego i dodatkowego wyniesie 100 proc. tej kwoty, a za okres urlopu rodzicielskiego - 60 proc.

Dla kogo?
Wszystkie zasady przyznawania tych urlopów (macierzyńskiego, dodatkowego macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego) dotyczą również ubezpieczonych niebędących pracownikami, czyli na przykład przedsiębiorców, osób zatrudnionych na umowach zlecenia itp., jeśli dobrowolnie płacą składki na ubezpieczenie chorobowe.

Chcesz skontaktować się z autorem informacji? [email protected]