Aniołowie - kim są i co robią

Co roku o tej porze w domu Krystyny Wasiak trwa exodus. Opuszczają wszystkie schowki - najniższe szuflady komody, najwyższe półki szafy, kartony z garderoby, skrzynkę zza kanapy. Z miękkich szmatek i papierowych serwetek wyłaniają się kolejni skrzydlaci. Są z drewna, porcelany, metalu, kartonu, masy solnej, gliny, z włóczki. Są całkiem mali, tacy trochę więksi i całkiem sporych rozmiarów. Twarze mają pyzate, smutne, roześmiane, zatroskane, uduchowione, zamyślone. Skrzydła jednych są rozpostarte, u innych ledwo je widać. Dołączają do tych nielicznych, którzy tego domu strzegą przez cały rok.

Przez wieki dzięki obrazom, kościelnym freskom, rzeźbom aniołowie nabrali konkretnych kształtów. Także literatura aż roi się od ich postaci. Cóż dopiero powiedzieć o filmie, który po prostu kocha anioły, zazwyczaj świetliste postacie z białymi skrzydłami. Jednak czy faktycznie niebieskie zastępy tak wyglądają? Czy w ogóle anioł, to materialna postać? Kim są faktycznie i po co Bóg je stworzył?

- Wszystko, co Pan Bóg stworzył jest dobre i świadczy o potędze i chwale Bożej. Dlatego aniołowie jako stworzenia duchowe, również znajdują uzasadnienie swojego istnienia w chwale Boga. Anioł to znaczy posłaniec, a więc w Bożym planie zbawienia człowieka mają też swoje szczególne miejsce - mówi filipin, ks. Adam Adamski, wykładowca filozofii.

- Anioł, w odróżnieniu od człowieka i całego materialnego świata stworzonego, jest istotą czysto duchową. Posiada, podobnie jak człowiek, rozum i wolną wolę, ma więc swoją osobowość, ale nie jest złączony z żadną materią - dodaje ks. Dariusz Dąbrowski, proboszcz bazyliki księży filipinów na Świętej Górze pod Gostyniem.

Hebrajski malak, grecki angelos, łaciński angelus, słowa te oznaczają wysłannika. Jest więc anioł istotą, którą Bóg wysyła z jakąś misją. Jest tym, który utrzymuje więź pomiędzy światem ziemskim a niebieskim. Chrześcijańska tradycja ukazuje anioły jako uczestniczące w świętości Boga. W kluczowych momentach otaczają Chrystusa, towarzysząc Jego posłannictwu wobec ludzi. Innym określeniem aniołów jest zwrot "synowie Boży" (hebr. bene ha - Elohim). Tworzą oni swoisty niebiański dwór.

"A gdy spojrzałem, usłyszałem głos wielu aniołów wokół tronu i postaci i starców, a liczba ich wynosiła krocie tysięcy i tysiące tysięcy..." (Obj. św. Jana 5:11).

Liczba aniołów jest tak ogromna, że trudno je zliczyć. W tym względzie Apokalipsa św. Jana nie pozostawia wątpliwości: "I słyszałem głos wielu aniołów dokoła tronu..., a liczba ich była miriady miriad i tysiące tysięcy" (Ap 5, 11).
Aniołowie występują w całym Piśmie Świętym, jednak nigdzie nie jest to systematyczny wykład. W Starym Testamencie pojawiają się jako niebiańskie istoty należące do orszaku Jahwe, służące Mu, wychwalające Jego Moc i biorące udział w chwale Stwórcy. "Chwalcie Go wszyscy Jego aniołowie" (Ps 148, 2).

Choć same jako stworzenia nie są bez skazy, to mimo to mogą być pośrednikami Objawienia. Niebiańskie istoty przekazują prorokom wolę Bożą i troszczą się zarówno o konkretnych ludzi, jak i o cały Naród Wybrany. W szóstym rozdziale Księgi Izajasza spotykamy opis serafów, płonących aniołów (hebr. saraf - płonący), posiadających sześć skrzydeł istot śpiewających na cześć Jahwe.

Z kolei w Księdze Ezechiela przy opisie rydwanu Jahwe wymienione są chajot - istoty żyjące, zaliczane do cherubów. Serafini i cherubini są symbolem Bożego majestatu i tylko oni posiadają skrzydła, ten biblijny atrybut, który później przejdzie na wszystkie anielskie istoty. Cheruby swymi rozpostartymi skrzydłami strzegły dostępu do Jahwe w Namiocie Przymierza i w Świątyni Salomona.

Po wypędzeniu pierwszych rodziców z raju, Bóg postawił ich przed ogrodem Eden, aby ich połyskujące miecze strzegły drogi do drzewa życia. Rzeźby cherubów zdobiły Arkę Przymierza i Przybytek w Świątyni Jerozolimskiej. Jednak należy podkreślić, że istoty z niebiańskiego dworu Jahwe Starego Testamentu, to stworzenia nieskończenie niższe od samego Boga.

W Nowym Testamencie świadectwa o aniołach są oszczędniejsze, jednak nadal występują w roli Bożych posłańców. Z reguły przyjmują postać młodych mężczyzn przyodzianych w lśniące, białe szaty. Anioł Pański, który sam siebie zwie Gabrielem (hebr. Boży wojownik), zwiastuje Zachariaszowi narodzenie syna - św. Jana Chrzciciela. Ten sam anioł pojawia się przed Maryją, której przekazuje wolę Boga o tym, że pocznie i porodzi Jego Syna. To anioł ogłasza narodziny Jezusa pasterzom, a wielkie zastępy anielskie sławią Boga w Betlejem. Opisy tych wydarzeń znamy z Ewangelii św. Łukasza.

Z kolei św. Mateusz daje świadectwo innych interwencji. Anioł uspokaja Józefa. To Duch Święty sprawił, iż Maryja jest brzemienna. Już po przyjściu Syna Bożego na świat, anioł ponownie objawia się Józefowi i ostrzega go przed niebezpieczeństwem ze strony króla Heroda, nakazując mu, aby wziął Maryję i Dzieciątko i uciekł z nimi do Egiptu. Również anioł wzywa Józefa do powrotu, gdy niebezpieczeństwo minęło.

Aniołowie usługują Jezusowi na pustyni podczas czterdziestodniowego postu i pocieszają podczas modlitwy w Ogrójcu. Kiedy kobiety znajdują pusty grób, gdzie złożono ciało Chrystusa, stają przed nimi mężczyźni w białych szatach i zwiastują zmartwychwstanie Pana. W tym przypadku zarówno św. Mateusz, jak i św. Jan w swoich Ewangeliach mówią o aniołach. Dwóch aniołów ujrzała także Maria Magdalena. Są również przy wniebowstąpieniu i tłumaczą apostołom, że On przyjdzie tak samo, jak wstąpił do nieba.
U św. Pawła nad wyobrażeniami aniołów całkowicie góruje osoba Jezusa Chrystusa, gdyż od miłości Bożej nie może oddzielać nas żaden anioł. Zarówno Pawłowi, jak i św. Piotrowi znane są jednak grupy istot nadziemskich, lecz różnych od aniołów w starym biblijnym znaczeniu. Tak więc istnieją Moce, Władze, Księstwa, Panowania, Trony, które w nieokreślonej przyszłości pojawią się u boku Zbawiciela na Sądzie Ostatecznym. Znaczenie tych wszystkich nazw nie jest do końca wyjaśnione. Są też w Piśmie Świętym i tacy aniołowie, którzy wypowiadając Bogu posłuszeństwo - non serviam! (nie będę służył!) - zostali strąceni do piekła.

- Aniołowie, podobnie jak człowiek, posiadają rozum i wolną wolę, dlatego miały możliwość zbuntowania się przeciwko Bogu. Jest to prostą konsekwencją wyjątkowego szacunku, jakim Bóg obdarzył anioły i człowieka. Gdybyśmy byli "zaprogramowani" na czynienie tylko dobra, jednocześnie nie byłoby ono naszą zasługą - mówi ks. Adam Adamski.

Pseudo - Dionizy Aeropagita w piątym wieku w dziele "O Hierarchii Niebieskiej" podzielił anioły na trzy hierarchie (triady), a każdą z nich na trzy chóry. Najbliższą ludziom hierarchię tworzą: aniołowie, archaniołowie i księstwa. Potem następuje hierarchia istot zarządzających kosmosem: panowania, potęgi (mocarstwa), zwierzchności. Hierarchię najbliższą Bogu tworzą: trony, cheruby i serafy.

Trzy hierarchie oraz trzy chóry w każdej hierarchii odpowiadają Trójcy Przenajświętszej, dla której chwały duchy te są stworzone. Pseudo - Dionizy oraz św. Tomasz z Akwinu nie poprzestali na tym podziale. Pierwszy głosił, że każdy chór ma także swój własny porządek: najwyższy, średni i najniższy, a w każdym z nich są niezliczone różnice. Drugi zaś powiedział, że różnica między aniołami jest tak wielka, że zachwycić może nawet anioła.

Według św. Tomasza, serafy górują nad innymi chórami miłością, cherubini wiedzą, trony posłuszeństwem. Panowania przewodzą aniołom i wydają im najważniejsze rozkazy i polecenia. Mocarstwa, którym przypisuje się moc spełniania cudów, czuwają nad wypełnieniem rozkazów i poleceń. Zwierzchności, mające władzę poskramiania złych duchów, określają sposób, w jaki rozkazy i polecenia mają być wykonywane. Księstwa, które opiekują się państwami i narodami, są jakby nadzorcami archaniołów i aniołów. Archaniołowie wykonują najważniejsze misje i zwiastują ludziom rzeczy wielkiej wagi, zwykli aniołowie zaś wykonują i zwiastują rzeczy mniej istotne.

Do tych ostatnich zalicza się aniołów stróżów. Zgodnie z tradycją każdemu z ludzi w chwili narodzin Bóg przydziela jednego lub więcej stróżów. Według Talmudu, każdemu Żydowi towarzyszy 11 tysięcy aniołów stróżów, ponadto każde źdźbło trawy ma swego anioła, który mówi mu: rośnij. O tym, że każdy ma swojego opiekuńczego ducha, dowiadujemy się z Ewangelii św. Mateusza, kiedy to Jezus przestrzega uczniów, aby nie gardzili żadnym z tych małych, albowiem mają oni swoich "aniołów w niebie".