Historyk o obozie jenieckim w Strzałkowie

CZYTAJ TEŻ - O TABLICY CORAZ GŁOŚNIEJ

Skąd wziął się obóz jeniecki w Strzałkowie?
Właściwie nie w Strzałkowie, ale we wsi Łężec, choć przyjęło się mówić o obozie strzałkowskim. Na początku I wojny światowej założyli go Niemcy dla jeńców ententy, francuskich, belgijskich, także rosyjskich. Po wojnie krótki czas po Powstaniu Wielkopolskim przebywali tam żołnierze niemieccy pojmani przez powstańców.

Potem polskie władze go nie zlikwidowały?
Takie były plany, ale późną jesienią 1919 r., gdy zaczął narastać konflikt z bolszewikami, trafiło tam kilka tysięcy czerwonoarmistów. Już ta pierwsza mroźna zima przełomu 1919/1920 zdziesiątkowała jeńców, zmarło ich ponad 1200. Znacznie więcej żołnierzy sowieckich trafiło do obozów jenieckich w 1920 roku. W trzech głównych: w Tucholi, Wadowicach i właśnie Strzałkowie było ich łącznie prawie 80 tysięcy. Spośród nich zmarło około 18 tysięcy. W Strzałkowie bywało do 20 tysięcy jeńców bolszewickich, a zmarło łącznie ok. 6,5 tysiąca.

Co było przyczyną tak dużej śmiertelności?
Przede wszystkim epidemie chorób: grypy hiszpanki, tyfusu czy czerwonki, które także zbierały śmiertelne żniwo wśród ludności cywilnej. Trzeba podkreślić, że na tak dużą zachorowalność wpływ miało również to, że były to wielkie skupiska ludzkie, co sprzyjało rozprzestrzenianiu się epidemii. Młode państwo polskie nie miało też wystarczających środków na walkę z tymi zabójczymi chorobami. Poza tym kondycja fizyczna i zdrowotna jeńców, którzy trafiali do obozu, była marna.

Bolszewicy także wzięli dziesiątki tysięcy naszych żołnierzy do niewoli. W ja-kich warunkach przetrzymywani byli polscy jeńcy?
W zróżnicowanych, ale na ogół gorszych niż w Strzał-kowie. Z badań przeprowadzonych w 2004 r. przez naukowców rosyjskich i polskich wynika, że Polaków zmarło w niewoli ponad 26 tysięcy.

Kiedy obóz zlikwidowano?
Funkcjonował aż do 1924 roku, ale wcześniej, po zakończeniu wojny polsko-bolszewickiej, zmieniono status jeńców na internowanych. Polskie władze dały też krasnoarmiej-com różnych narodowości możliwość wyboru: powrót lub pozostanie w Polsce. Część z nich zdecydowała się zostać. Według moich badań, co najmniej stu kilkudziesięciu osiedliło się w Wielkopolsce, głównie w poniemieckich gospodarstwach, np. w okolicach Murowanej Gośliny. Otrzymali obywatelstwo polskie. Niestety, spotkał ich tragiczny los, gdy zimą 1945 roku wkroczyła na te tereny Armia Czerwona. Dokonano licznych aresztowań i całe rodziny wywieziono w głąb ZSRR.

Najnowsze informacje z Wielkopolski wprost na Twoją skrzynkę - zapisz się do newslettera