Nasza Loteria SR - pasek na kartach artykułów

Matura 2015: BIOLOGIA dla TECHNIKUM poziom podstawowy [ODPOWIEDZI, ARKUSZE CKE]

KAEF, AB, KS
Matura 2015: BIOLOGIA dla TECHNIKUM poziom podstawowy [ODPOWIEDZI, ARKUSZE CKE]
Matura 2015: BIOLOGIA dla TECHNIKUM poziom podstawowy [ODPOWIEDZI, ARKUSZE CKE] Adrian Wykrota
Matura 2015: BIOLOGIA dla TECHNIKUM poziom podstawowy [ODPOWIEDZI, ARKUSZE] - ten materiał przygotowaliśmy z myślą o uczniach technikum. Jeśli ją zdawaliście, to sprawdźcie razem z nami, jak poszła Wam matura 2015 z biologii na poziomie podstawowym dla technikum. Mamy nadzieję, że matura 2015 biologia podstawa poszła Wam znakomicie!

Matura 2015: BIOLOGIA dla TECHNIKUM

Zobacz też: Matura 2015: BIOLOGIA dla LO poziom rozszerzony [ODPOWIEDZI, ARKUSZE CKE]

***
Matura 2015: BIOLOGIA dla TECHNIKUM poziom podstawowy - ODPOWIEDZI do ARKUSZA CKE

ZADANIE 1
Wymienionym białkom (A–C) przyporządkuj po jednej funkcji (1−4), jaką pełnią one w organizmie człowieka.

ODPOWIEDŹ: A - 3, B - 1, C - 4

________________________________________________________

ZADANIE 2:
Na rysunku przedstawiono budowę jądra komórkowego.

a) Podaj nazwę struktury oznaczonej na rysunku literą X.
ODPOWIEDŹ: jąderko (element jądra komórkowego)

b) Określ, czy jest to jądro komórki będące w trakcie podziału, czy – znajdujące się w stadium międzypodziałowym. Odpowiedź uzasadnij.
ODPOWIEDŹ: jądro komórki jest w stadium metafazy (świadczy o tym rozpad błony jądrowej)

ZADANIE 3:
Nabłonek wyścielający tchawicę i oskrzela zbudowany jest z komórek mających na powierzchni rzęski oraz z komórek wydzielających śluz. Szkodliwe substancje, które występują w dymie tytoniowym, powodują między innymi zahamowanie ruchu rzęsek nabłonka. U nałogowych palaczy, którzy palili przez wiele lat, stwierdza się duże obszary nabłonka, na których rzęski są zupełnie zniszczone.

Wyjaśnij, uwzględniając funkcję rzęsek nabłonka, dlaczego ich brak jest przyczyną częstego występowania chorób układu oddechowego u nałogowych palaczy.

ODPOWIEDŹ: Brak rzęsek może spowodować choroby układu oddechowego, bowiem zmniejsza się przepływ powietrza w płucach. A rzęski, poprzez swoje skoordynowane ruchy, przesuwają zanieczyszczenia z dróg oddechowych w kierunku jamy nosowej lub na zewnątrz układu oddechowego.

________________________________________________________

ZADANIE 4
Na rysunku w sposób schematyczny przedstawiono mały i duży obieg krwi w organizmie człowieka. Uwaga: nie oznaczono kierunku przepływu krwi.

a) Wpisz po dwa oznaczenia literowe naczyń krwionośnych (A−D), które:
doprowadzają krew do serca: C, B,
wyprowadzają krew z serca: D,A.
b) Wpisz literę, którą na rysunku oznaczono aortę. D

ZADANIE 5
Krążenie wieńcowe zaopatruje w tlen mięsień sercowy. Tętnice wieńcowe (prawa i lewa) odchodzą od aorty. Ich coraz drobniejsze rozgałęzienia doprowadzają krew do naczyń włosowatych w różnych częściach mięśnia sercowego. Żyły krążenia wieńcowego zbierają krew z włosowatych naczyń wieńcowych i doprowadzają ją przez zatokę żylną lub bezpośrednio do prawego przedsionka.

Podkreśl – w nawiasie poniższego zdania – poprawne określenie dotyczące obiegu krwi, do którego należy krążenie wieńcowe.

Z podanego opisu wynika, że krążenie wieńcowe jest częścią (małego / dużego) obiegu krwi.

ODPOWIEDŹ: dużego obiegu krwi

________________________________________________________

ZADANIE 6:
W utrzymaniu przez organizm człowieka stałej temperatury ciała uczestniczą różne mechanizmy, które polegają na regulowaniu utraty energii cieplnej z organizmu lub niedopuszczeniu do jego nadmiernego wychłodzenia. W procesach tych uczestniczy również skóra, która jest także narządem czucia powierzchniowego.

a) Procesom (A i B) wymienionym poniżej, zapewniającym utrzymanie stałej temperatury ciała, przyporządkuj wszystkie elementy budowy (1–3), które w tym procesie uczestniczą.
1. gruczoły potowe
2. naczynia krwionośne
3. tkanka tłuszczowa

ODPOWIEDŹ:
A. termoregulacja: 1, 2
B. termoizolacja: 3.

b) Podaj dwa przykłady receptorów znajdujących się w skórze właściwej, dzięki którym
skóra jest narządem czucia powierzchniowego.
ODPOWIEDŹ: receptory dotyku, receptory bólu

ZADANIE 7
Na schemacie przedstawiono, w sposób uproszczony, zmiany w tempie zużywania substratów i wytwarzania produktów w przebiegu następujących po sobie dwóch procesów (I i II), dostarczających energii z utleniania glukozy w komórkach intensywnie pracujących mięśni szkieletowych.

a) Podaj nazwę każdego z przedstawionych procesów.
I. glikoliza
II. cykl Krebsa

b) Podaj nazwę związku chemicznego powstającego w przebiegu procesu II w komórce mięśniowej i oznaczonego na schemacie literą X.
ODPOWIEDŹ: ATP

________________________________________________________

ZADANIE 8
Kości budujące szkielet człowieka są połączone ze sobą za pomocą różnych rodzajów stawów, mających różny zakres ruchów. Na przykład staw barkowy (ramienny) umożliwia ruchy kończyny górnej w wielu płaszczyznach.

Zaznacz poniżej rodzaj stawu, do którego należy staw barkowy.

A. eliptyczny
B. kulisty
C. zawiasowy
D. siodełkowaty

ODPOWIEDŹ: B

ZADANIE 9
U kobiet w wieku 40–50 lat, z powodu zachodzących zmian hormonalnych, zaczyna się powolny spadek masy kostnej na skutek odwapnienia. Po pięćdziesiątym roku życia spadek ten jest u większości kobiet dość gwałtowny i może prowadzić do osteoporozy.

Zaproponuj dwa działania, które pomogą kobietom zapobiegać ubytkowi masy kostnej prowadzącemu do osteoporozy. Uzasadnij proponowane działania.

ODPOWIEDŹ:
Działanie 1. przyjmowanie wapnia i witaminy D3
Uzasadnienie: wapń jest podstawowym budulcem kości a dzięki witaminie D3 staną się mocniejsze

Działanie 2. leczenie kalcytoniną (hormon)
Uzasadnienie: hamuje ubytki masy kostnej i reguluje metabolizm

________________________________________________________

ZADANIE 10
Obwodowy układ nerwowy składa się z nerwów czaszkowych i nerwów rdzeniowych. Nerwy te mogą pełnić funkcje czuciowe, ruchowe lub mieszane (pełnią funkcje zarówno czuciowe, jak i ruchowe).
Na podstawie podanych informacji określ, jakie funkcje pełnią wymienione nerwy czaszkowe. Wybierz je spośród funkcji podanych w tekście i wpisz w wyznaczone miejsca.

1. Nerw językowo-gardłowy: część nerwu unerwia mięśnie gardła odpowiadające za połykanie, a część tworzy włókna smakowe języka – funkcja MIESZANA.

2. Nerw węchowy: przewodzi impulsy nerwowe z jamy nosowej do mózgu – funkcja CZUCIOWA.

3. Nerw bloczkowy: unerwia mięśnie gałki ocznej, jego uszkodzenie jest przyczyną zeza – funkcja RUCHOWA.

ZADANIE 11
Odruchy są to utrwalone, automatyczne reakcje organizmu na różnego rodzaju bodźce.
Określ rodzaj każdego z odruchów wymienionych w tabeli. Zaznacz B (bezwarunkowy), jeśli dany odruch jest przykładem odruchu bezwarunkowego, albo W (warunkowy) – jeśli jest to przykład odruchu warunkowego.

1. Cofanie ręki po ukłuciu igłą. B
2. Wydzielanie śliny po dotknięciu języka. B
3. Wydzielanie śliny na widok czekolady. W

________________________________________________________

ZADANIE 12:
Na schemacie przedstawiono elementy łuku odruchowego.

a) Narysuj, przy pogrubionych kreskach na schemacie, strzałki ilustrujące kierunek przepływu impulsu nerwowego w każdym neuronie. Wszystkie trzy strzałki powinny być w tę stronę: ------->
b) Podaj nazwę neuronu oznaczonego na schemacie literą X. neuron odprowadzający
c) Określ, dlaczego przedstawiony schemat nie może ilustrować odruchu kolanowego. Bo jest w nim neuron pośredniczący, który prowadzi impulsy nerwowe na krótkie odległości.

INFORMACJE DO ZADAŃ 13-15
Czerniak złośliwy jest u ludzi jednym z najgroźniejszych schorzeń nowotworowych skóry. W tabeli przedstawiono dane dotyczące zachorowalności na czerniaka złośliwego w Polsce w latach 2000–2010.

ZADANIE 13:
Na podstawie danych zamieszczonych w tabeli narysuj wykres porównujący częstość występowania czerniaka złośliwego u kobiet i mężczyzn w latach 2000–2010.

________________________________________________________

ZADANIE 14
Na podstawie przedstawionych danych sformułuj wniosek dotyczący zmian liczby zachorowań na czerniaka w latach 2000–2010, uwzględniający różnice bądź podobieństwa w zachorowalności kobiet i mężczyzn.
ODPOWIEDŹ:W latach 2000-2010 zauważalna jest tendencja wzrostowa zachorowań na czerniaka i u kobiet i u mężczyzn. Więcej choruje kobiet, by może dlatego, że częściej się opalają i wystawiają skórę nie tylko na słońce ale i na szkodliwe promieniowanie w solariach.

ZADANIE 15
Przedstaw dwa różne przykłady działań profilaktycznych, zmniejszających ryzyko zachorowania na czerniaka skóry u ludzi.
1. używać kremów ochronnych na słońcu a także opalać się tylko w tych godzinach, w których słońce nie świeci tak mocno, by poparzyło skórę
2.regularnie badać znamiona

________________________________________________________

ZADANIE 16
Na schemacie przedstawiono klasyfikację rodzajów odporności swoistej. Poniżej wymieniono różne przyczyny (1–4) nabywania odporności swoistej przez organizm człowieka.

1. Zakażenie bakteriami chorobotwórczymi.
2. Przekazanie przeciwciał wytworzonych w ciele matki przez łożysko do płodu.
3. Podanie choremu gotowych przeciwciał w surowicy odpornościowej.
4. Podanie szczepionki ochronnej.

Uzupełnij schemat, wpisując w wyznaczone kropkami miejsca numery (1–4), odpowiadające sposobom nabywania odporności danego typu.

ODPOWIEDŹ: na wykresie w kolejności: 1, 4, 2, 3

ZADANIE 17
Antybiotyki, stosowane doustnie, hamują rozwój symbiotycznych bakterii jelitowych, produkujących niektóre witaminy.
Wskaż witaminę, która jest produkowana przez bakterie w jelicie człowieka – podkreśl jej nazwę.
witamina A,
witamina C,
witamina D,
witamina E,
witamina K

ODPOWIEDŹ: witamina K

________________________________________________________

ZADANIE 18
Po wzięciu do ust niewielkiej szczypty mąki ziemniaczanej, zawierającej głównie skrobię, początkowo nie odczuwamy żadnego smaku. Po krótkim czasie i wymieszaniu skrobi ze śliną zaczynamy odczuwać smak słodki.
Wyjaśnij, uwzględniając procesy, które zachodzą w jamie ustnej, w jaki sposób dochodzi do opisanej zmiany smaków.

ODPOWIEDŹ: Skrobia to polisacharyd roślinny, który zawiera w sobie mery glukozy. Znajdująca się w ślinie amylaza rozpoczyna trawienie wielocukrów, a tym samym odczuwamy słodki smak.

ZADANIE 19
Wątroba jest silnie ukrwiona, w jej komórkach zachodzą różnorodne procesy, ważne dla prawidłowego funkcjonowania organizmu.

Podaj dwie funkcje wątroby, inne niż wydzielanie żółci.
1. magazynuje witaminy i żelazo
2. bierze udział w syntezie czynników krzepnięcia krwi

________________________________________________________

ZADANIE 20
Na schemacie przedstawiono ilości wody pobieranej, wchłanianej, wydzielanej i wydalanej w układzie pokarmowym człowieka w ciągu doby.

a) Podaj nazwy wydzielin oznaczonych na schemacie literami A i B.
A. kwas żołądkowy
B. sok trzustkowy

b) Na podstawie informacji przedstawionych na schemacie określ, w którym odcinku układu pokarmowego wchłaniana jest największa ilość wody.
ODPOWIEDŹ: jelito grube

ZADANIE 21
Przeprowadzono badania dotyczące przyswajalności żelaza z pokarmu na dwóch grupach ochotników. Osobom z pierwszej grupy zastąpiono w pożywieniu białko zwierzęce białkiem sojowym. Druga grupa ochotników zachowała w diecie białko zwierzęce. W obydwu przypadkach zapewniono w diecie taką samą ilość dostępnego żelaza. Po pewnym czasie oznaczono w obu grupach stężenie ferrytyny (białka magazynującego żelazo w organizmie).

Okazało się, że w grupie z dietą tradycyjną (z białkiem zwierzęcym) stężenie ferrytyny było dwukrotnie wyższe niż w grupie z dietą opartą na białku soi, mimo że zawartość żelaza w obu dietach była taka sama.

Na podstawie: M.H. Borawska, M. Malinowska, Wegetarianizm. Zalety i wady, Warszawa 2009.

Sformułuj wniosek na podstawie wyników uzyskanych w tym doświadczeniu.
ODPOWIEDŹ:Białko sojowe jest mniej przyswajalne przez ludzki organizm niż białko zwierzęce. Dlatego mimo suplementacji żelaza w obu grupach, wyższe stężenie ferrytyny będą miały osoby jedzące mięso.

________________________________________________________

ZADANIE 22
Poliembrionia to forma rozmnażania bezpłciowego, polegająca na podziale zygoty lub zarodka, powstałych w wyniku rozmnażania płciowego, na kilka (dwa lub więcej) rozwijających się zarodków. Poliembrionia występuje również u ludzi.

Określ, który rodzaj bliźniąt powstaje w wyniku poliembrionii. Odpowiedź uzasadnij.
A. bliźnięta monozygotyczne (jednojajowe)
B. bliźnięta dizygotyczne (dwujajowe)

ODPOWIEDŹ: A - bo poliembrionia to wielozarodkowość - zdolność do powstawania kilku zarodków z jednej komórki jajowej.

ZADANIE 23
Na schemacie przedstawiono wyjściową sekwencję nukleotydów w wybranym fragmencie cząsteczki DNA.
GT A T AT C GT GGG
C AT AT AGC AC C C

Spośród czterech sekwencji, w których doszło do mutacji (A–D), wybierz i zaznacz tę, która powstała przez podstawienie pojedynczego nukleotydu w obrębie przedstawionego fragmentu DNA.

A.
G T A A T C G T G G G
C A T T A G C A C C C

B.
G T A T A C G T G G G
C A T A T G C A C C C

C.
G T A T A T G G T G G G
C A T A T A C C A C C C

D.
G T A T A T A C G T G G G
C A T A T A T G C A C C C

ODPOWIEDŹ: C

________________________________________________________

ZADANIE 24
Na schemacie przedstawiono dziedziczenie grup krwi w pewnej rodzinie. Ojciec dzieci ma grupę krwi B, jeden z jego synów ma również grupę krwi B, natomiast drugi syn – grupę krwi 0. Nie wiadomo, jaką grupę krwi mają: matka chłopców (oznaczona na schemacie numerem 1.) i trzeci syn (oznaczony na schemacie numerem 2.).

ODPOWIEDŹ: zestaw D

ZADANIE 25
Klinowate uwypuklenie linii nasady włosów na czole (tak zwany „wdowi ząbek”) jest warunkowane autosomalnym allelem dominującym (B). Z czwórki potomstwa rodziców, którzy oboje mają klinowate uwypuklenie linii nasady włosów, dwoje dzieci ma również tę cechę, a dwoje – tej cechy nie ma.

a) Zapisz genotypy rodziców.
Genotyp matki: AA
Genotyp ojca: Ac

b) Zapisz wszystkie prawdopodobne genotypy, które mogą wystąpić u ich dzieci.
AA, AA, Aa, Aa

c) Zapisz genotyp dziecka, którego całe potomstwo (100%) będzie miało klinowatą nasadę włosów.
AA
________________________________________________________

ZADANIE 26
Na schemacie przedstawiono występowanie choroby genetycznej w pewnej rodzinie.

a) Na podstawie analizy schematu podkreśl w A i B po jednym właściwym określeniu, dotyczącym sposobu dziedziczenia tej choroby.
A. allel dominujący / allel recesywny
B. cecha autosomalna / cecha sprzężona z płcią

b) Zaznacz poniżej (A−D), jakie jest prawdopodobieństwo, że osoba chora przekaże swojemu potomstwu allel warunkujący chorobę. Odpowiedź uzasadnij.
A. 25%
B. 50%
C. 75%
D. 100%

Uzasadnienie: Jest to allel recesywny, a to oznacza że choroba może się uwidocznić w czasie homozygoty recesywnej.

ZADANIE 27
Uporządkuj wymienione w tabeli poziomy organizacji ponadorganizmalnej w sposób rosnący (od najprostszego do najbardziej złożonego) – wpisz w tabeli numery 1–4.

ODPOWIEDŹ:
biocenoza - 2
biosfera - 4
ekosystem - 3
populacja -1

________________________________________________________

ZADANIE 28
W tabeli przedstawiono zawartość pestycydu DDT (dichlorodifenylotrichloroetanu) w wodzie i niektórych organizmach ekosystemu morza. Związek ten wycofano w większości krajów w II połowie XX wieku, ale na pewnych terenach nadal wykorzystywany jest do zwalczania komarów tam, gdzie występuje malaria. Jego obecność wykrywana jest w różnych
organizmach.

Na podstawie danych z tabeli sformułuj wniosek dotyczący zależności pomiędzy poziomem zajmowanym w piramidzie pokarmowej a zawartością DDT w organizmach tego ekosystemu.

ODPOWIEDŹ: Komar jest owadem, który rozmnaża się w wodzie a zatem część jego larw może być zjadana przez wodne organizmy, które - w końcowym elemencie łańcucha pokarmowego - zjadane są przez ptaki. Ito właśnie powoduje u nich duże stężenie DDT.

ZADANIE 29
Dziura ozonowa to zjawisko zmniejszenia się grubości warstwy ozonu w stratosferze, spowodowane zmniejszaniem się liczby cząsteczek ozonu na skutek zanieczyszczenia atmosfery związkami chemicznymi reagującymi z tym gazem.

a) Wśród wymienionych związków (A−E) zaznacz dwa, które przyczyniają się do niszczenia ozonosfery.

ODPOWIEDŹ: B i C

b) Wyjaśnij, dlaczego zmniejszenie grubości warstwy ozonowej jest zagrożeniem dla organizmu człowieka.
ODPOWIEDŹ: Zmniejszenie ozonu w atmosferze może mieć katastrofalne skutki dla życia na naszej planecie. Ozon odpowiada za pochłanianie szkodliwego promieniowania UV, które dociera do nas ze słońca. Ono niszczy naszą skórę najczęściej w skutek poparzeń wpływa też na zmiany skórne (genetyczne) i może prowadzić do różnych chorób, w tym nowotworów takich jak czerniak. Nadmiar promieni UV wpływa też na naszą odporność, stajemy się słabsi i częściej jesteśmy narażeni na choroby wirusowe, a nawet pasożytnicze.

________________________________________________________

ZADANIE 30
Bóbr, gatunek przez wiele lat objęty ścisłą ochroną, został reintrodukowany po II wojnie światowej w kilku miejscach Polski. Bobry zwiększały swoją liczebność i część z nich została również przesiedlona w kolejne miejsca, gdzie dawniej występowały, ale wyginęły. Dzięki staraniom ludzi gatunek ten przestał być zagrożony i jest teraz objęty ochroną częściową.

Na podstawie tekstu określ, jakim sposobem ochrony przyrody (czynnym czy biernym) było przesiedlanie bobrów na stanowiska, na których te ssaki wyginęły. Odpowiedź uzasadnij.

ODPOWIEDŹ: Przesiedlanie bobrów było sposobem czynnym. Bobry miały kilka miejsc w których żyły i mogły się rozmnażać. A poza tym reintrodukcja jest charakterystycznym sposobem ochrony czynnej.

ZADANIE 31
Około 1,8 mln lat temu pierwsze hominidy opuściły Afrykę i zasiedliły Europę i Azję. Znajdź wśród wymienionych nazwę tych hominidów i ją zaznacz.

Jak Wam poszła matura 2015 biologia podstawa? Piszcie!

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Dołącz do nas na X!

Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.

Obserwuj nas na X!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!
Wróć na gloswielkopolski.pl Głos Wielkopolski