Światowy Dzień Małżeństw: Współczesne małżeństwa zbyt szybko rezygnują z walki o związek

Liczba rozwodów w Polsce z roku na rok wzrasta. W Wielkopolsce dotyczy to co czwartego małżeństwa. Coraz więcej rozstań dotyczy młodych małżeństw, które nie przetrwały nawet pięciu lat wspólnego życia. Przyczyn upatruje się między innymi w zmianie świadomość współczesnego pokolenia i podejścia do przysięgi małżeńskiej. Nie jest już tak, jak w przypadku dziadków czy rodziców, że traktują ją jako coś świętego i nierozerwalnego. Dlaczego?
Prawdopodobnie to nie "świętość" samej przysięgi leżała u podstaw większej trwałości związków małżeńskich, ale oczekiwania społeczne, jakie na niej spoczywały. Wzrost liczby rozwodów oraz spadek ilości zawieranych małżeństw nie oznacza jedynie, że dzisiaj ludzie są mniej niż kiedyś szczęśliwi w związkach, ale również, że to, co ich otacza, nie wskazuje tak jednoznacznie, jak powinno wyglądać życie osobiste. Ocena zmian społecznych i kulturowych znaczących dla trwałości współczesnych małżeństw jest bardzo złożona i obejmuje wiele dziedzin, m.in. socjologię, antropologię czy psychologię. Spoglądając choćby na bardzo silny przekaz płynący z reklam, możemy dostrzec, jak ważną i promowaną w nich wartością staje się indywidualne zaspokojenie - łatwe, pełne i natychmiastowe. Tabletka jest już niemal na wszystko. Jak to przekłada się na trwałość małżeństw? Sprawia między innymi, iż, mniej odporni na frustrację, znacznie szybciej rezygnujemy ze starania się o poprawę w związku.

Zajmuje się Pan m.in. terapią par. Jakie są główne przyczyny rozpadu współczesnych małżeństw?
Należy rozróżnić realne przyczyny rozpadu małżeństw od tego, co w przeżyciu małżonków staje się źródłem tak silnego dyskomfortu czy cierpienia, że decydują o zakończeniu związku. W pewnym uproszczeniu więź emocjonalna rozpada się, kiedy w dłuższym okresie czasu ważne potrzeby relacyjne partnerów pozostają niezaspokojone. Wynikać to może zarówno z braku gotowości małżonków do pozytywnej odpowiedzi na potrzeby partnera, jak i z nietrafnego rozpoznania własnych pragnień. W konsekwencji pomiędzy partnerami narasta gniew i brak zrozumienia. To, w jakim obszarze parterom trudno zaspokajać swoje potrzeby, staje się potem przyczyną rozpadu związku. Małżeństwa zgłaszające się po pomoc to zazwyczaj pary, które widzą jeszcze szansę poprawy relacji między sobą, mają nadzieję, że, z pomocą terapeuty, będą mogli lepiej nawzajem realizować swoje potrzeby. Problemy, z jakimi najczęściej się zgłaszają, dotyczą wielu różnych kwestii. Jedna z nich to nadmierny dystans (brak zaangażowania) bądź bliskość (zbyt silna zależność) jednego z partnerów. Ludzie różnią się potrzebą tworzenia bliskich relacji, ta potrzeba zmienia się także w ciągu życia. Jedni osiągają poczucie komfortu i bezpieczeństwa w ścisłej bliskości, oczekują od siebie pełnego zaufania, podobieństwa w zakresie myślenia i przeżywania, inni poszukują szerszej przestrzeni swobody i niezależności. Rozbieżność w tych oczekiwaniach pomiędzy partnerami często leży u podłoża narastających pretensji lub przekształca się w konflikt. Na bardziej powierzchownym poziomie, problemy partnerskie dotyczą często odmiennych spojrzeń na opiekę nad dziećmi, kłopotów w relacjach z rodzicami i teściami, braku satysfakcji ze współżycia seksualnego czy rozbieżności w sposobie zarządzania domowym budżetem. Często jednak okazuje się, że pod tą stosunkowo łatwo uchwytną pretensją kryje się głębsza, nienazwana frustracja partnerów.

Co można zrobić, by uratować rozpadające się małżeństwo?
Kształt współczesnych związków się zmienia, ale odpowiedź pozostaje podobna - rozmowa daje szansę na rozwiązanie trudności emocjonalnych, jakie napotkała para. Nie taka, w której każdy powie swoje i pójdzie w swoją stronę, ale taka, w której każdy z małżonków będzie miał poczucie, że został zrozumiany. Kiedy taka rozmowa utyka w martwym punkcie, warto sięgnąć po pomoc psychologa lub psychoterapeuty.

13 lutego przypada Światowy Dzień Małżeństwa. Jak przekonać młodych, że małżeństwo jest ważne i - o wiele wartościowsze - od nieformalnego związku?
To jedno z najtrudniejszych pytań, na jakie ludzie poszukują odpowiedzi. I nie chodzi tu nawet o samą trwałość związku, ale o zadowolenie z bycia w relacji. Wydaje się, że tym co sprzyja długoterminowej satysfakcji w małżeństwie, jest gotowość i chęć obojga partnerów do przezwyciężania kłopotów i pretensji, zanim osiągną one na tyle skrajne natężenie, że poprawa nie będzie już możliwa.