Historyk: Westerplatte bez konsultacji nie będzie sukcesem [ROZMOWA]

Pomysł prezydenta Bronisława Komorowskiego, by obchody 70. rocznicy zakończenia II wojny światowej zorganizować 8 maja na Westerplatte wzbudził spore emocje. Słusznie?
Cała sprawa wygląda na mocno improwizowaną, dlatego nie jestem zwolennikiem rozwiązania zaproponowanego przez prezydenta. Takich imprez nie można planować ad hoc, zaledwie na 2-3 miesiące przed tym, zanim się odbędą.

Zarówno niektórzy politycy, jak i historycy twierdzą, że będzie to po prostu dobra okazja do przedwyborczej reklamy. Oczywiście takie ryzyko istnieje, wystarczy przytoczyć tutaj przykład z 1993 r., kiedy Lech Wałęsa w przededniu wyborów parlamentarnych w podziemiach katedry na Wawelu organizował uroczysty pogrzeb gen. Władysława Sikorskiego, którego prochy po latach wróciły do Polski. Zarzucono mu, że wykorzystał to dla celów kampanii wyborczej. W przypadku Bronisława Komorowskiego, trzeba pamiętać, iż najprawdopodobniej wybory odbędą się tuż po 8 maja, 10 lub 17. Istnieje ryzyko, że wykorzysta ten moment dla celów politycznych.

Samo miejsce też wydaje się mieć niewiele wspólnego z zakończeniem działań wojennych.
W świadomości Polaków, słusznie zresztą, przypomina raczej o jej początkach. Wydaje mi się, że jeśli już mielibyśmy zabierać się za planowanie majowych uroczystości, to zdecydowanie powinny się one odbyć w Warszawie.

Dlaczego akurat w stolicy?
Warszawa najbardziej wycierpiała podczas działań wojennych, została wręcz zrównana z ziemią. Westerplatte symbolizuje czyn zbrojny, tymczasem stolica wszystkie, przykre konsekwencje. O tym powinniśmy przede wszystkim rozmawiać, a nie wyłącznie podkreślać własne kompleksy.

Jakie kompleksy ma Pan na myśli?
Ciągłe dyskusje, że nasz kraj podczas II wojny wystawił przeciwko Niemcom czwarte co do wielkości siły zbrojne są dobrym przykładem.
Więc jak powinna wyglądać skuteczna polityka historyczna? Czy konstruując ją musimy brać jeszcze pod uwagę uczucia Rosjan?
Niezależnie od tego, co wydarzy się na Westerplatte, i tak będziemy mieli z nimi na pieńku. W tej chwili, jakiegokolwiek ruchu nie wykonamy, możemy spodziewać się ostrych reakcji ze strony Kremla. Dlatego nie powinniśmy się oglądać na naszych sąsiadów. Minister Ławrow przekonuje, że należy walczyć z redefinicją II wojny światowej, każdy kto będzie chciał przedstawić inną wersję, spotka się z atakiem. Natomiast najlepszym przykładem skutecznej polityki historycznej były obchody wyzwolenia obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau. W sferze krajowej, oczywiście nie obyło się bez wpadki z brakiem zaproszenia dla córki rotmistrza Pileckiego, ale w międzynarodowej, to był naprawdę sukces.

8 maja raczej trudno będzie go powtórzyć.
Obawiam się, że tak się może stać, ponieważ najwięksi europejscy politycy z Angelą Merkel na czele, zapewne zaplanowali sobie wcześniej w jakich uroczystościach wezmą udział. Błędem jest więc ogłaszanie wydarzenia, bez uprzednich konsultacji z naszymi sojusznikami. Wśród nich może się teraz wytworzyć wrażenie, iż jesteśmy krajem niepoważnym. Przekaz może wzmocnić jeszcze fakt, że wielu z nich nie pojawi się również w Moskwie 9 listopada. Szkoda w ten sposób zmarnować to, co wydarzyło się w Auschwitz-Birkenau.

A może w ogóle powinniśmy zrezygnować z obchodów "wyzwolenia"?
Pewną niezręcznością jest używanie tego sformułowanie, ale same w sobie nie przekłamują historii, jeśli wspomni się także o konsekwencjach II wojny dla naszego kraju.