Wigilijna wieczerza: Przepisy na tradycyjne potrawy

Praktycznie od rana w Wigilię musimy uważać na to, co robimy, kto pierwszy przestąpi próg naszego mieszkania (zdecydowanie lepiej wróży, jak będzie to mężczyzna). Liczy się wszystko, ile pracujemy, ile gotujemy, co stawiamy na stole, co pod stołem, czy jest mak i miód, czy sianko i jakiej długości są źdźbła. Znaczenie na cały kolejny rok może mieć nawet to, czy się uśmiechamy, czy nie i jak.

Po prostu magia nas dopada i już, czy chcemy, czy nie. Ale tak naprawdę, czy można się oprzeć zapachom, które towarzyszą nam tego dnia: choinki, potraw, kawy i ciasta. Z oryginalnych domowych receptur, pieczołowicie przechowywanych od pokoleń w domowych książkach kucharskich, przyrządzamy niepowtarzalne dania.

Polecamy: Przepisy i porady kulinarne na GłosWielkopolski.pl

Jestem tradycjonalistką. Według od niedawna obowiązujących przepisów kościelnych w wigilię Bożego Narodzenia nie obowiązuje wstrzemięźliwość od pokarmów mięsnych. Jednakże biskupi polscy zachęcają do niej ze względu na wyjątkowy charakter tego dnia w naszym kraju. Złagodzenie przepisów postnych nastąpiło z chwilą wprowadzenia w 1983 roku nowego Kodeksu Prawa Kanonicznego. Zmiany te potwierdził II Synod Plenarny w Polsce, dokładną zaś ich wykładnię przedstawili polscy biskupi w 2003 r. w specjalnym liście pasterskim nt. przykazań kościelnych.
- Ta Wigilia dla katolików jest wyjątkowa - mówi ksiądz Edmund Jaworski. - Wypada w piątek i obowiązuje nas post. W tym wypadku nie ma szans na dyspensę.

Na wigilii więc musi być 12 potraw, ale nie może być mięsa. Wszystko zgodnie z babcinymi recepturami. Biały obrus na stole wokoło stołu zgromadzona cała rodzina, kolędy, opłatek, jedzenie i spokojne rozmowy całymi godzinami, na co nie ma czasu w ciągu roku. Telewizor ma wolne.

Tak naprawdę przygotowania do tej uczty rozpoczynają się już teraz, kiedy zaczynamy zamawiać i kupować produkty, ciasto na pierniki spokojnie sobie odpoczywa w kamiennej misce, rodzina coraz częściej dzwoni, żeby dopytać, kto co przygotowuje. Wymieniamy się kolejnymi przepisami z babcinego zeszytu i wspominamy. To jest chyba ta największa magia, która zostaje w nas na lata - wspomnienia o ludziach, zapachach, smakach. Ta magia to także chęć przekazywania tradycji z pokolenia na pokolenie. Czasem to drobne rzeczy, jak np. położony na wigilijnym stole obrus z początku XIX wieku po pra pra pra babci, który przekazywany jest kolejnym kobietom, a czasem cały obrządek tego dnia od momentu wstania z łóżka. I jak tu nie lubić tych świąt?

Barszcz wigilijny z uszkami

Składniki:

mąka
woda
olej
grzyby suszone (najlepiej prawdziwki)
cebula
sól, pieprz

Przygotowanie:

Ciasto na uszka przygotowujemy, mieszając mąkę z odrobiną wody i oleju. Można dodać 1 jajko, ale nie jest to konieczne. Aby przygotować farsz, gotujemy grzyby suszone, potem je drobno kroimy. Cebulę kroimy również w drobną kostkę i podsmażamy na oleju. Składniki mieszamy, doprawiając solą, pieprzem. Maleńkie, starannie posklejane uszka smażymy na głębokim tłuszczu i podajemy z barszczem, razem lub na misce.
Kapusta z grochem i grzybami

Składniki:

kapusta kiszona liście laurowe ziele angielskie kminek grzyby suszone groch olej cebula przyprawy

Przygotowanie:

Kapustę kwaszoną gotujemy z liśćmi laurowymi, zielem angielskim, gorczycą, kminkiem. Dodajemy rozdrobnione grzyby suszone (prawdziwki lub inne) groch, podsmażoną na oleju, pokrojoną w kostkę cebulkę. Doprawimy całość przyprawami do smaku.

Pierogi z farszem ze słodkiej kapusty

Składniki:

słodka kapusta
cebulka
sól, pieprz
mąka

Przygotowanie:

Polecamy: Przepisy i porady kulinarne na GłosWielkopolski.pl

Ciasto przygotowujemy podobnie jak w przypadku uszek wigilijnych. Aby powstał farsz, dusimy pokrojoną słodką kapustę i łączymy ją z podsmażoną na oleju cebulką. Dodajemy sól i pieprz do smaku. Kształtujemy dość duże pierogi, które smażymy na głębokim tłuszczu. Podajemy z sosem z prawdziwków.

Kapusta z grzybami

Składniki:

1 kg kiszona kapusta
garść suszonych grzybów
cebula
masło
sól
pieprz

Przygotowanie:

Kiszoną kapustę ugotować. Suszone grzyby namoczyć dzień wcześniej i ugotować. Cebulkę przesmażyć na maśle, dodać do odcedzonych grzybów i kapusty. Doprawić solą i pieprzem.
Makiełki

Składniki:

1/2 kg maku
bakalie (tak, by było je widać, mogą być przeróżne)
miód (płynny, w takiej ilości, by mak zrobił się lekko wilgotny, można go także zastąpić lukrem przygotowanym z wody i cukru)
bułka pszenna

Przygotowanie:

Mak namoczyć dzień wcześniej. Zmielić trzy razy. Wymieszać z miodem i bakaliami. Bułkę pszenną pokroić w dość grubą kostkę i namoczyć w mleku, następnie wymieszać z makiem.

Schab w sosie powidłowym

Składniki:

1 kg schabu b/k
1/2 porcji włoszczyzny
bułka tarta
1/2 kostki masła
powidła
śliwki suszone
sól, pieprz, goździki, czerwone wino
cukier

Przygotowanie:

Oczyszczony schab gotujemy na półtwardo w wywarze z włoszczyzny, następnie kroimy w plastry i obtaczamy w bułce tartej. Powidła rozprowadzamy z wywarem na patelni, dodając cukier, sól, goździki, trochę wina. Zagotowujemy. Schab opiekamy na rozgrzanym maśle po 2 min z każdej strony. Podajemy z surówkami, dekorując całość suszonymi śliwkami.

Kutia

Składniki:

pszenica
mak
bakalie
miód

Przygotowanie:

Pszenicę namoczyć dzień wcześniej. Następnie płukać kilka razy zimną wodą. Gotować do miękkości. Mak przyprawiony jak na makowiec, ale z większą ilością miodu i bakalii wymieszać z zimną pszenicą.
Świąteczna mozaika z łososia i soli

Składniki:

łosoś norweski
sola
koperek
sok z cytryny
przyprawy (sól, pieprz, papryka czerwona, kurkuma)

Przygotowanie:

Filet z łososia marynujemy przez 24 godziny w koperku, kurkumie i soli. Zamarynowanego łososia rozcinamy w kieszeń, faszerujemy filetami z soli pokrojonymi w paseczki, przyprawione solą, pieprzem i skropione sokiem z cytryny. Układamy na blaszce. Pieczemy w piekarniku przez 20 minut w temp. 180 stopni.

Karp panierowany

Składniki:

karp
mąka
jajka
bułka tarta
mleko
sól
pieprz
olej do smażenia

Przygotowanie:

Karpia patroszymy, oczyszczamy z łusek. Porcjujemy w dzwonka. Karpia zalewamy mlekiem, odstawiamy do lodówki na kilka godzin. Następnie przyprawiamy solą i pieprzem. Panierujemy w mące, jajku i bułce tartej. Smażymy na oleju.
Pikantna sałatka śledziowa

Składniki:

40 dag śledzi (filetów matiasów)
2 czerwone papryki
papryczki chili
2 cebule
4 pomidory
puszka czerwonej fasoli
3-4 ząbki czosnku
4 łyżki oliwy
4 łyżki kukurydzy konserwowej
2 łyżki czerwonego octu winnego
3-4 łyżki tabasco
słodka mielona papryka
mielony kminek
sól
pieprz cayenne
natka pietruszki
świeża papryka czerwona

Przygotowanie:

Cebule i czosnek posiekać. Śledzie pokroić w kostkę. Chili umyć, oczyścić i posiekać. Zeszklić na patelni z rozgrzaną oliwą, skropioną octem winnym pokrojoną na plasterki cebulą razem z czosnkiem i chili. Paprykę i pomidory pokroić w kostkę, fasolę i kukurydzę zlać gorącą wodą na sitku, osączyć. Jarzyny dodać do cebuli, doprawić papryką, kminkiem, tabasco, pieprzem cayenne i solą. Posypać natką pietruszki. Wszystko wymieszać, podawać w uprzednio przygotowanej świeżej papryce.

Tatar ze śledzia na pumperniklu

Składniki:

1/3 kg solonych śledzi matiasów
cebula
sól
pieprz
1 pęczku koperku
1/3 świeżej czerwonej, żółtej i zielonej papryki
ogórek konserwowy
2 ugotowane na twardo jajka
2 łyżeczki ketchupu
kromka pumpernikla

Przygotowanie:

Śledzie zlać wodą lub mlekiem. Odstawić na 60 minut, odsączyć, posiekać wszystkie składniki. Wymieszać z ketchupem, przyprawić do smaku, podawać na kromce pumpernikla.
Śledzie w świeżych kurkach z Białowieży

Składniki:

40 dag śledzi (filety matiasów)
25 dag świeżych kurek oczyszczonych
200 ml oliwy
średnia cebula
ząbek czosnku
liść laurowy
ziele angielskie
jagoda jałowca
pieprz

Przygotowanie:

Sprawdzić zasolenie śledzi, jeśli to konieczne namoczyć je, ale tak, aby pozostały dobrze słone. Na małej ilości oliwy zeszklić pokrojona uprzednio cebulkę, posiekany czosnek. Na oliwie obsmażyć oczyszczone kurki. Odstawić do ostygnięcia. Śledzie obsypać pokruszonymi przyprawami i zalać kurkami w oliwie. Odstawić do lodówki na 12 do 24 godzin, tak by wszystko przeszło smakiem.

Filety śledziowe księcia Józefa

Składniki:

40 dag filetów matiasów
2 białe cebule
cytryna cała
2 łyżeczki gorczycy
3 łyżki musztardy
1 litr oliwy
pieprz czarny mielony

Przygotowanie:

Filety śledziowe kroimy w cienkie plastry. Smarujemy musztardą, gorczycą, pieprzem i drobno pokrojoną cebulką. Zawijamy w małe rolmopsy, przekładając wykałaczką i plastrami cienko pokrojonej cytryny. Wszystko zalewamy oliwą (marynujemy 12 godzin). Podajemy na talerzu z posiekanym świeżym szczypiorkiem.