Alimenty: Kto ma do nich prawo i od kogo?

1. Obowiązek alimentacyjny rodziców wobec dzieci powstaje z chwilą urodzenia się dziecka i wygasa, gdy ono się usamodzielni. Zacznie pracować lub zawrze małżeństwo i przejdzie na utrzymanie małżonka. Gdy jeden z rodziców nie chce łożyć na utrzymanie syna lub córki, drugi powinien wnieść pozew do sądu rejonowego (właściwego dla miejsca zamieszkania dziecka). Do pozwu trzeba dołączyć wszelkie zaświadczenia, np. lekarskie, jeśli dziecko wymaga stałej opieki specjalistów. By ubiegać się o alimenty na rzecz dziecka, nie trzeba mieć orzeczonego rozwodu. W tego typu rozprawach nie ponosimy też żadnych kosztów sądowych.

2. Wraz z osiągnięciem przez dziecko pełnoletności nie zawsze jednak możemy przestać płacić mu alimenty, bo jeśli się uczy lub nie jest w stanie utrzymać się samodzielnie obowiązek trwa nadal. Nigdy nie wygaśnie w przypadku, gdy dziecko z powodu kalectwa czy choroby psychicznej w ogóle nie jest w stanie osiągnąć niezależności.

3. Wysokość renty alimentacyjnej określa sąd w wyroku. Mimo że przysługuje od niego odwołanie, może być on natychmiast wykonalny, jeśli zostanie opatrzony klauzulą wykonalności. Jeśli więc wiemy, że małżonek nie będzie dobrowolnie płacił alimentów, taki wyrok możemy od razu złożyć u komornika wraz z wnioskiem o wszczęcie egzekucji.

4. Jeśli to rodzice nie są się w stanie utrzymać, na przykład ze swoich niskich rent lub emerytur, zgodnie z prawem muszą im w tym pomóc dzieci. Jeżeli one nie żyją, obowiązek utrzymania dziadków obciąża wnuki oraz rodzeństwo. Gdy żadne z nich nie chce robić tego dobrowolnie, zadecyduje o tym sąd w wyroku.

5. Jeżeli jedno z rodziców nie żyje, dzieci musi utrzymać drugie z nich. Ale, gdy zostanie ustalone, że nie jest w stanie temu sprostać, a z tego powodu dzieci mogłyby znaleźć się w niedostatku, obowiązki te przechodzą na dalszych krewnych. Najczęściej na dziadków. Oni też powinni pomóc w utrzymaniu wnuków, gdy wyegzekwowanie pieniędzy od ojca (lub matki) dzieci jest niemożliwe.

6. Czy małżonek będzie miał prawo do renty alimentacyjnej, czy nie, zależy od trybu, w jakim sąd dokona orzeczenia rozwodu. W przypadku orzeczenia z zaniechaniem orzekania o winie lub orzeczenia z winy obojga małżonków prawo do domagania się przez jednego z nich alimentów przysługuje tylko wtedy, gdy wykaże on, że znajduje się w trudnych warunkach materialnych, uniemożliwiających mu zaspokojenie podstawowych potrzeb życiowych. Przy rozwodzie z wyłącznej winy jednego z małżonków nie jest wymagane wykazanie popadnięcia w stan ubóstwa. Wystarczy jedynie udowodnić, że rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej. Żona lub mąż mogą dochodzić alimentów od współmałżonka w sprawie o rozwód albo o separację. Poprzez zgłoszenie wniosku na rozprawie w obecności drugiego małżonka albo na piśmie lub w dowolnym terminie osobnym pozwem.

7. Obowiązek alimentacyjny wygasa na zawsze, jeśli uprawniony do alimentów zawrze nowe małżeństwo, a z upływem pięciu lat od chwili orzeczenia rozwodu z małżonkiem, który nie został uznany za winnego rozkładu pożycia małżeńskiego. Okres ten może być przedłużony tylko wtedy, gdy korzystający z alimentów nie będzie zdolny do samodzielnego utrzymania się. Konieczność płacenia renty alimentacyjnej jest nieograniczona, gdy płaci ją małżonek uznany orzeczeniem za wyłącznie winnego rozkładu pożycia.

8. Z wynagrodzenia za pracę - po odliczeniu składek na ubezpieczenie społeczne oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych. Na egzekucję świadczeń alimentacyjnych można potrącić kwotę do wysokości trzech piątych wynagrodzenia. Z emerytury lub renty - także po odliczeniu składki na ubezpieczenie zdrowotne itd., potrąceniu podlega kwota do wysokości 60 procent emerytury lub renty. Kwotę wolną od potrąceń ze świadczeń stanowi 50 procent kwoty najniższej emerytury lub renty. Alimenty w pełnej wysokości można też egzekwować z rachunku bankowego dłużnika, w tym także z rachunków bieżących, a nie tylko z wkładu oszczędnościowego.

9. Alimenty można potrącać z wynagrodzenia dłużnika w pierwszej kolejności, przed innymi potrąceniami. Pracodawca może to robić sam, bez postępowania egzekucyjnego. Podstawę do potrąceń stanowi tytuł wykonawczy (wyrok sądu zaopatrzony w klauzulę wykonalności) dostarczony na przykład przez matkę dziecka uprawnionego do alimentów.

10. Egzekucję alimentów prowadzi komornik, a wierzyciel (np. matka dziecka, na rzecz którego są zasądzone alimenty) we wniosku skierowanym do niego nie musi wskazywać majątku dłużnika, z którego ma być prowadzona egzekucja ani sposobu jej prowadzenia. Obie te kwestie musi ustalić komornik.