Chłodnik to warzywa, ale przede wszystkim... wyobraźnia

Może w tym roku zrezygnować z wielkich, tłustych obiadów latem, a przygotowywać właśnie wariacje na temat zup owocowych, czy chłodników. Babcie przed laty katowały nas zupami z wiśni zaciąganymi kisielem podawanymi albo na zimno, albo na ciepło i chłodnikami z botwinką lub ogórkiem zielonym. Dla wielu dzieci był to taki sam koszmar, jak szpinak w przedszkolu. Dopiero po latach można docenić, jak mądrze niegdyś układano jadłospisy i wbrew pozorom jadano nie tylko dobrze, ale też i zdrowo.

W babcinym zeszycie z przepisami królował chłodnik z zielonego ogórka. Najprostsza rzecz do wykonania, nawet dla ludzi, którzy w kuchni mają problem z zagotowaniem wo-dy. Wystarczy wziąć: duży ogórek lub 2 mniejsze, litr zimnego kefiru, pęczek koperku, kilka rzodkiewek i jak ktoś lubi szczypiorek. Następnie pół ogórka zetrzeć na grubej tarce, drugie pół pokroić w ćwiartki plasterków. Rzodkiewki pokroić w cienkie połówki plasterków, posiekać koperek i szczypiorek. Wrzucić wszystko do miski i zalać kefirem. Doprawić do smaku. I już gotowe do podania na stół. Jeszcze smaczniejsze będzie jak na chwilkę wstawimy do lodówki i podamy bardzo zimne. To także znakomity pomysł na przyjęcia rodzinne czy z przyjaciółmi w ogrodzie przy grillu.

Polecamy: Przepisy i porady kulinarne na GłosWielkopolski.pl

Dla nieco bardziej wyrobionych w kuchennych pracach na początek polecam chłodnik litewski, który jest najbardziej popularny w naszych restauracjach i barach. Kiedy pojawia się on w menu, ani chybi wiadomo, że czas kanikuły nadszedł.

Wydawałoby się, że zupy krajów tropikalnych. Nic bardziej błędnego. Nawet w Rzeczpospolitej Obojga Narodów, słynącej ze srogich zim skuwających lodem rzeki i jeziora (a nawet kilkakrotnie Bałtyk), zdarzały się zabójcze upały. Dlatego "wtenczas wszyscy siedli, i chołodziec litewski milcząc żwawo jedli". Tak o "chołodźcu litewskim", czyli dzisiejszym chłodniku, pisał Mickiewicz w "Panu Tadeuszu", potwierdzając że chłodnik orzeźwiał Litwinów i Polaków przynajmniej od pierwszej połowy XIX wieku.

Niegdyś chłodnik litewski robiono na kwasie buraczanym lub wywarze wołowym, dodając tzw. wkładkę, którą mogły stanowić szyjki rakowe, kawałki cielęciny, kapłon lub indyk. Dzięki temu zupy te były bardziej treściwe i zdrowe.
No właśnie: zdrowie. Chłodniki znakomicie gaszą pragnienie, regenerują siły i, co najważniejsze, skutecznie uzupełniają płyny w czasie, kiedy ich najbardziej potrzebujemy. Ponadto wzmacniają i uodporniają organizm, a botwinka i buraki są doskonałym źródłem witamin A, C, PP, B1 i B2, a także licznych minerałów, m.in. fosforu, sodu, wapnia i ważnego szczególnie dla wegetarian - żelaza. Dzięki zawartości kefiru czy maślanki jest także dobrym źródłem zdrowego białka.

Chłodniki, podchodząc do tematu naukowo, to zupy sporządzone na roztrzepanym zsiadłym mleku i śmietanie, jogurcie czy kefirze, a także bulionie czy winie i piwie podawane na zimno (nie) tylko w upalne dni. Przygotowuje, a nawet gotuje się je błyskawicznie i z najprostszych składników.

Najlepsze jest to, że chłodniki można robić, trzymając się ściśle przepisu lub popuścić wodze fantazji. Ktoś powie, że to nieprawda? Proszę bardzo - na zawołanie wymyślona receptura: jogurt wymieszać ze śmietaną, dodać pokrojony szczypiorek i w drobną kostkę rzodkiewkę oraz seler naciowy. Doprawić solą i świeżo tłuczonym pieprzem. Można dodać czosnek. Proste i smakowite. Każdy może wymyślić własny przepis w zależności od upodobań i gustów. Przestańmy się bać kuchni i kuchennych eksperymentów. Trening czyni mistrza zarówno przy garach, jak wyobraźni.

Chłodnik litewski

Składniki (na 10 osób):

• 200 g buraczków gotowanych,
• 150 g szynki konserwowej,
• 200 g ogórka zielonego,
• 100 g rzodkiewek,
• 4 jajka gotowane,
• 750 ml jogurtu naturalnego,
• 150 ml śmietany,
• koperek,
• 30 g musztardy,
• sól,
• pieprz.

Przygotowanie:

Śmietanę połączyć z jogurtem. Dodać pokrojone w cienkie paseczki buraczki, szynkę, ogórek i rzodkiewki. Przyprawić musztardą, solą i pieprzem. Schłodzić. Chłodnik podawać przybrany ćwiartkami jajka i posypany koperkiem. Można też dodać szyjki rakowe.
Tarator (Bułgaria)

Składniki (na 2-4 porcje):

• ok. 400 g ogórków sałatkowych,
• 500 g naturalnego jogurtu, bałkańskiego (schłodzonego),
• 3-4 orzechy włoskie,
• 5-6 ząbków czosnku,
• 1 łyżka oleju lub oliwy z oliwek,
• świeży koperek,
• sól,
• zimna woda, ok. 100 ml

Przygotowanie:

Ogórki myjemy i obieramy, a następnie ścieramy na tarce o grubych oczkach. Odcedzamy. Zalewamy je rozmieszanym jogurtem z zimną wodą. Dodajemy obrane i zmiażdżone orzechy oraz czosnek (można ew. dodać łyżeczkę octu winnego). Na koniec dodajemy olej, 1-2 łyżki posiekanego koperku oraz przyprawiamy do smaku solą. Odstawić do lodówki na co najmniej 30 min. Podawać mocno schłodzony.

Gazpacho (Hiszpania)

Składniki (na 4-6 porcji):

• 1 kg pomidorów obranych i oczyszczonych z nasion,
• 1 duża cebula,
• 1 puszka (200 g) słodkiej czerwonej, osączonej papryki,
• 2 duże ząbki czosnku,
• 600 ml zimnego wywaru z kurczaka,
• 75 ml oliwy z oliwek,
• 4 łyżki czerwonego octu winnego,
• sok z połowy cytryny,
• sól,
• pieprz.

Do przybrania: pół ogórka pokrojonego w kostkę, 1 mała zielona papryka pokrojona w kostkę, grzanki czosnkowe.

Przygotowanie:

Pokroić w grubą kostkę pomidory, cebulę i czerwoną paprykę. Posiekać czosnek. Wlać wywar, oliwę i ocet winny. Zmiksować. Przelać do dużej wazy. Dodać sok cytrynowy, sól i pieprz. Przykryć i oziębić w lodówce przez co najmniej 1 godzinę. Przed podaniem posypać pokrojonym ogórkiem, zieloną papryką i grzankami czosnkowymi.
Chłodnik jagodowy

Składniki (na 4 porcje):

• 1/2 kg jagód
• 1/2 szklanki cukru
• 4 łyżki śmietany
• szczypta zmielonego cynamonu
• 3-4 goździki
• sól do smaku
• gotowany makaron (może być też bez niego)

Przygotowanie:

Jagody przebrać, dokładnie umyć. Odsączyć i delikatnie osuszyć ręcznikiem papierowym. Posypać cukrem i przykryć. Odstawić na co najmniej godzinę. Połowę owoców lekko rozgnieść, tak by puściły sok. Zalać 3/4 litra wody, dodać cynamon i goździki. Zagotować. Przyprawy wyjąć, resztę ostudzić. Na talerze wysypać resztę całych jagód, makaron, następnie zalać zupą i doprawić śmietaną.

Raita (Indie)

Składniki (na 4 porcje):

• 1 duży ogórek sałatkowy,
• 500 g jogurtu (najlepiej indyjski dahi lub bałkański),
• 2 łyżki świeżo posiekanej mięty,
• 1 łyżka kuminu,
• 1 ząbek czosnku,
• sól,
• pieprz,
• 2 łyżeczki pieprzu cayenne

Przygotowanie:

Ogórki obrać i zetrzeć na tarce, lub bardzo drobno posiekać. Rozgnieść ząbek czosnku i wymieszać razem z jogurtem, posiekaną miętą i kuminem. Dodać ogórek, wymieszać i doprawić do smaku solą i pieprzem. Chłodzić w lodówce przez co najmniej 30 min. Przed podaniem posypać pieprzem kajeńskim.

Villyssoise (Francja)

Składniki (na 4 porcje):

• 4 pory,
• 3 pokrojone w kostkę ziemniaki,
• 2 szklanki wywaru z kurczaka,
• 1 łyżeczka masła,
• 2 szklanki mleka,
• 1 szklanka gęstej śmietany,
• 100 g posiekanej papryki,
• 1 pęczek szczypiorku (posiekany)

Przygotowanie:

Ziemniaki i posiekane pory gotować do miękkości w wywarze z kurczaka. Zmiksować. Dodać mleko, śmietanę, pieprz i podgrzać, ale nie pozwolić, by zupa się zagotowała. Przed podaniem schłodzić, ozdobić papryką i szczypiorkiem.