Czy czarnkowski browar finansował kampanie SLD?

Dotarliśmy do akt sprawy karnej umorzonej w zeszłym roku przez poznańską Prokuraturę Okręgową. Uznała co prawda, że w ANR panuje bałagan, ale nie wiedziała, kto za niego odpowiada i umorzyła śledztwo.

- Nie ma wewnętrznych aktów prawnych i przepisów, które precyzyjnie ustalałyby zakres obowiązków pracowników. A to pozwoliłoby na przypisanie osób do konkretnych czynów - twierdzi prokurator Łukasz Biela. To on postanowił o umorzeniu sprawy.

Decyzja o umorzeniu może dziwić, bo jak stwierdziła NIK, ANR ma wewnętrzny regulamin organizacyjny. - Nawet jeśli prokurator miał kłopot z ustaleniem osób odpowiedzialnych za nieprawidłowości, to w ostateczności za oddział odpowiada jego dyrektor. Poza tym w naszej firmie każdy ma określony zakres obowiązków - mówi pracownik poznańskiej ANR proszący o anonimowość.

Śledztwo wszczęto w marcu 2007 roku i dotyczyło wydarzeń sprzed tej daty. Było wielowątkowe. Podstawą do jego rozpoczęcia stały się informacje przekazane w 2007 r. przez Antoniego Obacza, ówczesnego dyrektora oddziału. Zawiadomił o rzekomych naciskach ze strony polityków Samoobrony. Ponoć był przez nich straszony mafią rosyjską, jeśli będzie zagrażał prowadzonym przez nich interesom. Ówczesny szef poznańskiej ANR zawiadamiał również o rzekomej korupcji w oddziale. Poznańska prokuratura nie potwierdziła tych informacji i umorzyła śledztwo.

Jednak w postępowaniu weryfikowała nie tylko zeznania dyrektora. Oparła się też na zakończonej w 2007 r. kontroli poznańskiej delegatury NIK. Sprawdzała ona, w jaki sposób pracownicy ANR wykonują swoje najważniejsze zadanie, czyli dbają o interesy Skarbu Państwa. Kontrolerzy swoje spostrzeżenia zawarli w liczącym ponad sto stron protokole. Badali przetargi i umowy dzierżawne zawierane z przedsiębiorcami działającymi w rolnictwie. Ocenili, że prywatyzacja majątku ANR oraz jego dzierżawa była prowadzona niezgodnie z zasadą legalności, rzetelności i gospodarności.

NIK sporo miejsca poświęciła transakcjom zawieranym przez agencję z Januszem Paulem, dzierżawcą kilku tysięcy hektarów gruntów oraz budynków znajdujących się w zasobie ANR. Jednocześnie jest on pracownikiem agencji. Okazało się m.in., że w latach 1994-1999 nie płacił czynszu za dzierżawę gorzelni w podpoznańskich Komornikach. W końcu kupił ją bez przetargu. Zaległości z tytułu wcześniejszej dzierżawy wyniosły 111 tysięcy złotych.

- To śmieszna kwota w porównaniu do pieniędzy, jakie od lat płacę agencji z tytułu dzierżawy - oburza się Janusz Paul. - Ten rzekomy dług wyszedł na jaw dopiero przy okazji kontroli NIK. Roszczenie było już wtedy przedawnione, ale zapłaciłem dla dobra sprawy. Nie chciałem, by moje nazwisko pojawiało się w kontekście jakichś niedomówień.

NIK sprawdzała kwestie dotyczące wywiązywania się przez Paula z zapłaty czynszu za inne mienie dzierżawione od ANR. Wykryto, że miał zaległości ze spłatą należności. Opóźnienia nie powodowały działań windykacyjnych ze strony agencji, która dalej prowadziła z nim interesy. Na przykład, jak podaje NIK, w 1999 r. agencja sprzedała Paulowi majątek w Środzie Wlkp., mimo że miał wobec niej zaległości w kwocie 479 tysięcy złotych. Jednocześnie NIK stwierdziła, że Paul na samej produkcji spirytusu, pomijając inną działalność, osiągnął w 1998 roku przychody sięgające 3,7 mln złotych.

Oddział tłumaczył się, że odraczał Paulowi płatności z powodu obiektywnych okoliczności: na przykład suszy, która miała zniszczyć jego uprawy czy opóźnień w wypłatach za sprzedane buraki.

Janusz Paul to nie tylko dzierżawca olbrzymiego majątku z zasobu ANR, ale także pracownik poznańskiej agencji. W jej imieniu administruje Ośrodkiem Hodowli Zwierzyny w Bieganowie. Ośrodek zajmuje się organizacją polowań i działalnością łowiecką. W umowie, którą z nim podpisano, stwierdzono, iż ma pracować na rzecz OHZ 8 godzin dziennie.

NIK, w czasie kontroli, zapytała Antoniego Mandziaka, dyrektora ANR w latach 2002-2006, dlaczego zawarł umowę z Paulem, który jako dzierżawca nierzetelnie wywiązywał się z zobowiązań wobec ANR. Ten odpowiedział, iż to… dobry myśliwy i dlatego mógł administrować ośrodkiem. A na pytanie kontrolerów, czy dyrektor zdawał sobie sprawę z nierealności zapisu, że Paul ma pracować w OHZ 8 godzin dziennie, skoro prowadził własne gospodarstwo i gorzelnię, Mandziak stwierdził, że nie zastanawiał się nad tym.

Zdaniem NIK w Bieganowie doszło także do nieprawidłowości w gospodarowaniu stadem bażantów. M.in. zorganizowano ponoć polowanie na nie w okresie ochronnym.

Zastrzeżeń było znacznie więcej. Zgodnie z regulacjami ustalonymi przez szefów ANR, wszystkie OHZ miały same na siebie zarabiać. Nierentowne ośrodki miały być likwidowane. NIK stwierdziła, że mimo to poznański oddział przekazywał do Bieganowa kilkusettysięczne kwoty. Z wniosku Janusza Paula wynikało, że mają być przeznaczone na remonty i zakupy. Oddział, jak zauważyła NIK, nie sprawdzał sposobu wydania pieniędzy. Dyrektor Mandziak tłumaczył kontrolerom, że OHZ dostawał pieniądze, bo miał przed sobą "perspektywę dobrego funkcjonowania".

W trakcie kontroli okazało się także, że Janusz Paul, jako administrator OHZ prowadził interesy ze swoim gospodarstwem rolnym Paul-Pon z Jarosławca. Dla OHZ kupił od swojego przedsiębiorstwa ciągnik, paliwo, usługi transportowe czy bażanty. Swojej firmie sprzedawał zaś z OHZ zboże czy pozwolenia na polowania. Wielkość tych transakcji w poszczególnych latach dochodziła do kilkuset tysięcy złotych. Księgowość OHZ w Bieganowie i firmy Paul-Pon prowadziła ta sama osoba - podwładna Paula.

Dyrektor Mandziak twierdził, że nie wiedział, iż Paul prowadził interesy sam ze sobą. Z kolei Janusz Paul uważa zarzuty za przesadzone. - Ustalenia NIK miały charakter polityczny i tendencyjny. Kontrolę przeprowadzono w momencie walki o stołki w agencji. Moje nazwisko wykorzystano do celów politycznych - przekonuje Paul w rozmowie z naszą redakcją.

NIK, po zakończeniu kontroli, zaleciła agencji rozważenie rozwiązania umowy z Paulem. Stwierdziła, że w jej ocenie powierzenie mu funkcji administratora OHZ, przy jednoczesnym dzierżawieniu przez niego majątku ANR, miało charakter korupcjogenny. Paul nadal jednak administruje OHZ. - Praca Janusza Paula została poddana szczegółowej analizie przez poprzednie kierownictwo ANR w trakcie i po kontroli NIK. Poczynione ustalenia nie uczyniły zadość przesłankom z kodeksu pracy i nie podjęto działań zmierzających do zwolnienia go z zajmowanego stanowiska - poinformowała nas pisemnie Sylwia Stawujak, odpowiedzialna w poznańskiej ANR za kontakty w mediami.

Prokuratura umorzyła wszystkie wątki dotyczące nieprawidłowości w gospodarowaniu mieniem ANR. Prokurator Łukasz Biela napisał w uzasadnieniu decyzji, że "wprawdzie świadkowie wskazali na pewne nieprawidłowości w zakresie dzierżawy i przejmowania nieruchomości, jednak nie sposób jednoznacznie przyjąć, by stwierdzone uchybienia nosiły znamiona niedopełnienia obowiązków lub przekroczenia uprawnień przez funkcjonariuszy publicznych. Zważyć bowiem należy, że w oddziale w Poznaniu zachodziły zmiany na stanowiskach kierowniczych. Niemożliwe okazało się precyzyjne ustalenie zakresu obowiązków i kompetencji odpowiadających poszczególnym funkcjom".

Prokurator Biela prowadził jeszcze jedno śledztwo dotyczące ANR. Również zakończyło się umorzeniem. Chodziło o rzekome sponsorowanie kampanii wyborczych SLD przez browar w Czarnkowie. Podlega on pod pilską filię agencji. Śledztwo dotyczyło okresu sprzed kilku lat, gdy browarem zarządzał Zbigniew Jahns, działacz SLD z Lubasza. Dotarliśmy do akt tej sprawy i czytaliśmy anonimy wysyłane przez pracowników browaru w Czarnkowie do prokuratury oraz do prezydenta Lecha Kaczyńskiego.

Twierdzili, że Jahns zawarł porozumienie z kilkoma hurtownikami kupującymi piwo oraz firmami produkującymi etykiety na butelki. Pieniądze z browaru miały być wyprowadzane do SLD poprzez fikcyjne faktury wystawiane przez przedsiębiorców z branży piwnej. Autorzy anonimu apelowali, by sprawdzić te firmy i skontrolować ich dokumenty księgowe.

Prokuratura do hurtowników nie docierała i śledztwo umorzyła. Jak powiedział nam prokurator Biela, nie było takiej potrzeby, bo inne dowody zgromadzone w sprawie nie potwierdziły rzekomego sponsorowania lewicy przez czarnkowski browar. Z kolei Zbigniew Jahns stwierdził, iż zarzuty podnoszone w anonimach miały charakter polityczny i nie znajdowały pokrycia w rzeczywistości.
Jutro u nas o kontrowersjach związanych z polityką kadrową w ANR.

Czym zajmują się rolne instytucje?
- Agencja Nieruchomości Rolnych - dawniejsza Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa. W imieniu Skarbu Państwa zarządza mieniem państwowym w rolnictwie. Zajmuje się jego administrowaniem, restrukturyzacją i prywatyzacją. Jak wynika z naszych informacji, zarobki pracowników agencji pełniących kierownicze funkcje, sięgają nawet kilkunastu tysięcy złotych.

- Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa - wspiera rozwój rolnictwa i obszarów wiejskich między innymi poprzez wypłacanie dopłat ze środków unijnych i krajowych. Beneficjentami są rolnicy, samorządy lokalne, przedsiębiorcy oraz sektor rybacki.

- Agencja Rynku Rolnego - uczestniczy w realizacji Wspólnej Polityki Rolnej, będącej jedną z aktywności Unii Europejskiej. Agencja zajmuje się również interwencyjnym zakupem i sprzedażą produktów rolnych oraz administrowaniem systemami kwotowania w rolnictwie dotyczących limitowania produkcji.