Stawiam, na czerwoną koszulkę czyli jak wychowanek poprawczaka został wolontariuszem Drużyny Szpiku

W domu jesteś nikim. Tak samo w szkole. Żeby być kimś zaczynasz używać pięści. Ich strach staje się twoją siłą. I tylko nie rozumiesz dlaczego zamiast być dobrze, wciąż jest źle. Dlaczego dla ciebie są kraty w poprawczaku, a dla tamtych wszystko? Masz kolejny dobry powód do nienawiści. I możesz karmić się tą nienawiścią do końca życia. Albo się z niej wyleczyć. Czasami wystarczy do tego jeden człowiek. Czasami tak jak w przypadku Tomka potrzeba całej drużyny. Drużyny Szpiku.

16 grudnia. Poniedziałek. Łódź. Zespół Szkół Przemysłu Spożywczego przy Franciszkańskiej. Na sali setka uczniów. Pod oknem w czerwonych koszulkach łódzka Drużyna Tomka, jego dwaj "szpikowi" wychowawcy z poznańskiego poprawczaka, Mariusz Cielecki i Andrzej Ciechorski oraz Justyna, koleżanka z Drużyny, tej poznańskiej. Zaczyna Ewelina. Tłumaczy po co tu wszyscy są. Że gdzieś tam za murami tej szkoły są chorzy na białaczkę, których można uratować. Justyna, która wychodzi po niej mówi, że bycie dawcą szpiku nie boli. Za to boli życie z białaczką. Potem mówi za nią lekarz, jeden z bohaterów dokumentu o kilkuletniej Oli z białaczką. "Czasami parę dni wystarczy, a całe życie, wszystkie klocki, które mamy poustawiane, poukładane, mogą być poprzewracane".

Kiedy jesteś zły, otaczają cię ludzie ze złym życiem. Nie nauczą cię niczego dobrego. Nie będziesz wierzył, że możesz żyć jak inni

- Każdego roku 10 tysięcy osób dowiaduje się, że ma białaczkę. Połowa umiera, bo nie znalazł się dawca. Cztery i pół godziny naszego czasu to jest cena za ich życie. Mam na imię Tomek. Jestem wychowankiem Zakładu Poprawczego w Poznaniu...

Rodzice mogliby być dumni z jego czerwonej koszulki Drużyny Szpiku. Gdyby ich to obchodziło. Ale nie obchodzi.

Miała być miłość. Była źle skrywana obojętność. Matka w kuchni albo przed telewizorem. Wiecznie zajęta sobą. Ojciec ciągle w pracy. Więc albo było wieczne milczenie, albo wieczne pretensje i awantury. Nie pamięta pytania, czy u niego wszystko w porządku. Może gdyby zapytali, to by powiedział, że od dawna już nic nie jest w porządku. Że w prawie każdej szkole, a w podstawówce na łódzkich Bałutach, to już na pewno, zawsze musi być ktoś do gnębienia.

Że w jego klasie padło na niego. Że dlatego wagarował, żeby nie być "dojeżdżanym". Że kiedy jego prześladowcy wyszli już ze szkoły, a on został w niej jako najstarszy, postanowił wziąć odwet. Na innych słabszych, młodszych. Że wygrało w nim prawo fali: z "dojeżdżanego" sam się stał tym, który "dojeżdża" innych. Że takich jak on to w poprawczaku jest co drugi. Przed poprawczakiem w Poznaniu, do którego trafił w wieku 16 lat, zaliczył jeszcze dwa schroniska dla młodocianych.

- Wszędzie słyszałem, że jestem tym najgorszym. A skoro tak, to wam pokażę. Już z pierwszego schroniska, z Okęcia, wyszedłem gorszy - opowiada Tomek.

Kraty w poprawczaku nie zrobiły na nim większego wrażenia. Zrobiła je za to czerwona koszulka Drużyny Szpiku, w której jego wychowawca, Mariusz Cielecki, przyszedł kiedyś do pracy. Zanim stał się "dzieckiem szpikowym" minęło jednak półtora roku. Przeszczep musiał się przyjąć.

- Kiedy jesteś zły, otaczają cię ludzie ze złym życiem - mówi Tomek. - Nie nauczą cię niczego dobrego. Nie będziesz wierzył, że możesz żyć jak inni. Nie zmieniłem się sam. To inni mi pomogli. Tacy wychowawcy jak Mariusz i Andrzej. Ekipa z Drużyny Szpiku. Bardzo dużo zawdzięczam szefowej Drużyny, Dorocie Raczkiewicz. Dała mi duży kredyt zaufania. W zaufaniu nie liczy się tylko to, że go nie zawiedziesz. Ważne jest, kogo nie zawiedziesz. Kim jest ta osoba, która tobie ufa i która w ciebie wierzy. Dzięki niej uwierzyłem, że to nie ten świat najgorszych jest mój, ale ten, w którym dzieją się dobre rzeczy. Chcę jej podziękować. To ważne dla mnie.

Dorotę Raczkiewicz i Janusza Jezierskiego z Drużyny Szpiku ściągnął trzy lata temu do poprawczaka Mariusz Cielecki. Może innemu dyrektorowi nie podobałoby się to całe zamieszanie, ale w Poznaniu za biurkiem siedzi Sebastian Dec. Jemu się podobało. I tak w poprawczaku powstała "szpikowa rodzina". Biegali w czerwonych koszulkach Drużyny "dychy" i maratony, biegali po oddziałach onkologicznych, po hospicjach, po turniejach, z których pieniądze szły na pomoc dla tych, którzy mieli jeszcze mniej szczęścia.

Tomek szybko odpuścił sobie samo bieganie. Nigdy nie miał kondycji biegacza. Za to było go pełno w innych akcjach Drużyny, a wyjście na przepustkę równa się u niego z wyjściem na onkologię albo do hospicjum. Teraz jako ambasador Drużyny biega po łódzkich szkołach. Ta na Franciszkańskiej nie była ostatnią w tym roku.

- Gdyby ktoś trzy lata temu powiedział mi, że będę coś bezinteresownie robił dla innych, to bym mu powiedział, żeby mocno walnął się łeb - mówi Tomek. - Dziś powiedziałbym to samo komuś, kto by mi powiedział, że mam z tego zrezygnować. Kiedyś nie było dla mnie czegoś takiego jak inny człowiek. Byłem tylko ja i moje problemy. Teraz sens mojego życia widzę w tym, żeby pomagać innym.

Zakład Poprawczy w Poznaniu w 2011 r. otrzymał tytuł Poznańskiego Wolontariusza Roku w kategorii sportowej

Poprawczak jest jak czyściec. Dopadają cię tam myśli o piekle, z którego wyszedłeś. Nie ma przed nimi ucieczki.
- Miałem jeden z takich dni, kiedy spotkałem się z Gabrysią. To mała dziewczynka, dla której zbieraliśmy na wózek inwalidzki. Gabrysia wyczuła, że coś jest nie tak. Przytuliła się do mnie i powiedziała: Nie martw się Tomuś, będzie lepiej. Słowa takiej małej istotki, tak dużo zmieniły. Kiedy przestajesz patrzeć tylko na siebie, zaczynasz więcej widzieć w innych. To, co w nich ukryte. Po pierwszym spotkaniu w Łodzi zostałem jeszcze w sali z kilkoma osobami. Powiedziałem im, jak ich widzę w swojej głowie. Ktoś się popłakał. "Nie znasz mnie, a wiesz o mnie więcej niż inni". Tego zwykły człowiek, który przemyka ulicą w pogoni za życiem, za pracą, za rodziną nie zobaczy. Tego uczysz się od takich jak Gabrysia.

W marcu skończy 20 lat. W dzień swoich 18. urodzin zarejestrował się jako potencjalny dawca szpiku. Jego szpik nie był jeszcze nikomu potrzebny, ale to może się zmienić w każdej chwili.

- Dlatego tłumaczę innym, żeby to była świadoma decyzja. Bo gdy wycofają się w momencie, gdy ktoś już będzie czekał na ich szpik, to nie będzie już miał szans na przeżycie. A zabierać komuś ostatnią nadzieję byłoby nieludzkie.

Kiedy mówi na spotkaniach, że jest z poprawczaka, to chce, żeby coś z tego zrozumieli.
- Staram się podkreślać skąd jestem, bo dla wielu jesteśmy już skreśleni. Wiem jak się mówi o takich jak my, bo sam często to słyszałem. Najczęściej za plecami.

Ostatnie pół roku w jego życiu było najważniejsze. To wtedy w jego życiu była już Ewelina, to wtedy wciągnął do Drużyny Szpiku ekipę z Łodzi, w której jest już "dziewięciu "czerwonych". To wtedy naprawdę uwierzył w punkt przywracania systemu. W komputerze jest to funkcja, która w przypadku niechcianych zmian pozwala przywrócić system operacyjny do ostatniego "zdrowego" punktu.

- Ja mam w swoim życiu taki punkt - mówi Tomek. - Kiedy mieszkaliśmy jeszcze razem z babcią, kiedy byłem zwykłym, grzecznym chłopcem, kiedy w moim życiu było coś dobrego, a w głowie miałem jakieś zasady. Jeżeli chcesz uratować takich jak ja, to trzeba z nich wyciągnąć tamtych chłopców. Zrobić coś, by przypomnieli sobie innego siebie. To właśnie próbują robić wychowawcy. Ja po prostu przestałem udawać złego. Znowu jestem sobą. Gorzej z tymi, którzy nie mają kogo sobie przypomnieć, bo nigdy nie było żadnego zwykłego, grzecznego chłopca.

Z Eweliną chodził do klasy w gimnazjum. Ten krótki czas, kiedy był w normalnej szkole między schroniskiem a poprawczakiem. Cicha dziewczyna, której się nie pamięta. Ale ktoś mu o niej przypomniał. Kuzyn koleżanki, klasowy odrzutek, który byłby kolejną ofiarą, gdyby nie on. Powiedział, że roztrzaska głowę każdemu, kto go ruszy. Nie ruszyli go nawet wtedy, gdy był już w poprawczaku. Kiedy pierwszy raz po półtora roku wyszedł z zakładu na przepustkę, wpadł na dzielnicy właśnie na niego. Tamten mimochodem wspomniał o Ewelinie. Znalazł ją na Naszej Klasie. Zaczęli rozmawiać.

- Moja przyjaciółka, moja dziewczyna, moja wspólniczka od Drużyny w Łodzi - mówi o niej teraz. - Jedna z dwóch najważniejszych osób w moim życiu. Ona i babcia.

To u babci ma teraz dom, kiedy przyjechał na przepustkę. Drugą rodzinę zostawił w Poznaniu. W Drużynie.
- Każdy kogoś potrzebuje - mówi Tomek. - To może być głos w słuchawce, gdy chcesz z kimś pogadać. Wychowałem się w domu niepotrzebnych sobie ludzi. Już wystarczy. Teraz chcę pogadać. I sam być komuś potrzebny. Niektórzy mówią, że już spłaciłem swój dług, ale kiedy sam robię swój bilans zysków i strat, to widzę, że jeszcze brakuje mi do zera. Nadrobię.

***
Drużyna Szpiku to grupa wolontariuszy działających na rzecz osób chorych na nowotwory krwi w szczególności na białaczkę. Najważniejszym celem Drużyny jest uświadamianie ludziom jak łatwo można zostać potencjalnym dawcą. Temu właśnie służy projekt "Podziel się życiem".