Czym dla Polaków jest dziś patriotyzm?

Badanie, w drugiej połowie października, przeprowadził na zlecenie naszego portalu Wydział Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM w Poznaniu. Wzięło w nim udział 819 respondentów z niemal całego kraju. Najchętniej na pytania odpowiadali Wielkopolanie, stanowiąc ponad 40 proc. ogółu badanych.

Co sądzą na temat patriotyzmu? Definiując ten termin, 80 proc. badanych powołało się na tradycyjne wartości. Patriotyzm oznacza dla nich m.in.: miłość do ojczyzny, dumę z kraju, znajomość historii Polski, szacunek do symboli narodowych. Spora (64 proc.) grupa osób wskazała, że chodzi też o szacunek dla innych narodów.

Zapytaliśmy też internautów o cechy, które nie są wyznacznikami patriotyzmu. 50 proc. osób wskazało m.in. na przestrzeganie wartości chrześcijańskich, bycie lojalnym obywatelem UE, zaufanie do polityków. Dystans do polityki mogą też obrazować odpowiedzi na pytanie, czy miarą patriotyzmu jest udział w uroczystościach państwowych. Zgodziło się z tym 41 proc. osób. 28 proc. nie potrafiło ustosunkować się do pytania.

- Patriotyzm to przede wszystkim codzienność - uważa 34-letnia Wielkopolanka uczestnicząca w badaniu. - Patriotyzm nie chodzi ubrany odświętnie, nie ma przypiętego biało-czerwonego kotylionu. On wstaje wcześnie rano, idzie do pracy, wykonuje ją sumiennie i najlepiej jak potrafi (...).

Sondaż pokazał, że Polacy są mocno związani ze swoimi małymi ojczyznami. 48 proc. badanych identyfikuje się ze swoim regionem bądź miejscowością. Kraj wskazało 35 proc. osób. Czym cechuje się lokalny patriota? Najwięcej - 89 proc. osób - uznało, że chodzi o angażowanie się w sprawy ważne dla regionu. 87 proc. wskazało na znajomość historii regionu. Co ciekawe, aż 73 proc. zaznaczyło "udział w wyborach samorządowych". A 78 proc. zadeklarowało, że brało udział w ostatnich wyborach samorządowych. I głosowało w nich głównie na osobę z lokalnego komitetu.

- W lokalnych strukturach władzy brakuje często działań na rzecz tzw. dobra wspólnego - napisał 56-letni Wielkopolanin. - Partykularyzm partyjny przesłania takie działania. Baronowie partyjni nie rozumieją społeczeństwa lokalnego (...).
Mniej pewnie badani wypowiadali się na temat własnych postaw. 35 proc. z nich uchyliło się od odpowiedzi na pytanie, czy czuje się lokalnym patriotą. Połowa (49,3 proc.) odpowiedziała twierdząco. A 15 proc. nie uznało siebie za patriotę.

Wielkopolanie podkreślają swoje przywiązanie do regionu
Z dr. Cezarym Trosiakiem, politologiem z WNPiD UAM, który przygotował sondaż na zlecenie NaszegoMiasta.pl, rozmawia Paulina Jęczmionka

Jaki wniosek nasuwa się z wyników badań na temat patriotyzmu?
Cezary Trosiak: Niewątpliwie zaskoczyło mnie to, że badanie pokazało, iż nadal postrzegamy patriotyzm w sposób tradycyjny. Polacy mają swój kanon postaw patriotycznych i wyraźnie się go trzymają. Za wyznacznik patriotyzmu nadal uważamy m.in. uczciwą pracę, znajomość historii, przywiązanie do tradycji czy wychowywanie dzieci w duchu patriotycznym. Tak, jak pięć czy 10 lat temu.

Coś się jednak w naszych poglądach zmieniło.
Cezary Trosiak: Dawniej wiele osób za strażnika postaw patriotycznych uważało Kościół. Teraz 50 proc. respondentów uznało, że chodzenie do kościoła czy przestrzeganie wartości chrześcijańskich nie są wyznacznikami patriotyzmu. Badani krytycznie podeszli też do świata polityki. Mimo że polityków wybiera się demokratycznie i są naszymi przedstawicielami, to - według sondażu - nie traktuje się ich jako odpowiedzialnych za standardy patriotyczne.

Ale z drugiej strony 78 proc. badanych zadeklarowało, że brało udział w ostatnich wyborach samorządowych.
Cezary Trosiak: To pokazuje, że respondenci mają większą potrzebę udziału w życiu regionu. Swój lokalny patriotyzm mocno podkreślili tu Wielkopolanie. Podczas gdy ogółem tylko 40 proc. osób stwierdziło, że są patriotami lokalnymi, wśród Wielkopolan zdarzało się to o wiele częściej. Ponadto, wielkopolski patriotyzm jest mocno uświadomiony. Mieszkańcy wskazywali konkretne, odróżniające ich od innych regionów cechy, wydarzenia historyczne, postaci czy potrawy. Trzeba jednak podkreślić, że o ile spora część badanych przyznała, że wie, czym jest patriotyzm lokalny i że jest ważny, to jednak niewiele osób angażuje się w systematyczne działania dla małej ojczyzny. Bo zaangażowanie jest charakterystyczne dla ustabilizowanych demokracji. U nas pewnie musi minąć jeszcze 20-30 lat.