4 marca - Światowy Dzień Otyłości: "Otyłość jest chorobą naszych czasów. To już światowa pandemia!"

Zacznijmy od początku. Czym, według medycyny, jest otyłość?
Od 1974 roku eksperci Światowej Organizacji Zdrowia uznali, że otyłość to choroba i ma swój numer statystyczny - E66. Jest to choroba cywilizacyjna o złożonej etiologii, która oznacza nieprawidłowe lub nadmierne nagromadzenie tłuszczu w organizmie, będące zagrożeniem dla zdrowia.

Co jest bezpośrednią przyczyną otyłości?
Podstawową przyczyną otyłości jest oczywiście nieprawidłowa dieta – zbyt kaloryczna, o dużej zawartości cukrów prostych i tłuszczu. Dalej, niekorzystnymi czynnikami są siedzący tryb życia, brak ruchu, aspekty psychologiczne, warunki socjalne, a niekiedy uwarunkowania genetyczne, choć te są najrzadziej spotykane.

Z otyłością wiąże się szereg powikłań. Co jest w tym wypadku największym zagrożeniem?
WHO uznała, że nadwaga, a zwłaszcza otyłość może być związana aż z trzynastoma typami nowotworów w różnych lokalizacjach. Nawet 55 proc. raków zdiagnozowanych u kobiet oraz 21 proc. u mężczyzn ma związek z nadwagą i otyłością.

O jakich nowotworach mówimy?
Jest ich wiele, począwszy od raka przełyku, żołądka, jelita grubego, wątroby, prostaty, piersi czy też błony śluzowej macicy. Warto też wspomnieć, że w ostatnich 2 latach, w których borykamy się z pandemią koronawirusa, WHO uznała, że przebieg COVID-19 jest cięższy u osób z otyłością i zostało to udowodnione naukowo.

Z czego to wynika?
Tkanka tłuszczowa nie jest tkanką obojętną. Jest to tkanka czynna hormonalnie, która wydziela różne białka, cytokiny. Czynniki te niekiedy mają działanie promujące rozwój nowotworów, na przykład przez pobudzanie angiogenezy, czyli upraszczając unaczynienia guza.

Jakie jeszcze powikłania związane są z otyłością?
Otyłość jest czynnikiem ryzyka chorób układu krążenia, głównie nadciśnienia tętniczego, powikłań metabolicznych, jak cukrzyca typu II. Może też być przyczyną powikłań zatorowo –zakrzepowych. Kolejne skutki otyłości dotyczą układu ruchu, jak choroba zwyrodnieniowa stawów czy dolegliwości bólowe kręgosłupa.

Czy okres rekonwalescencji po leczeniu u osób otyłych się wydłuża?
Zdecydowanie tak, na przykład rekonwalescencja po operacjach jest o wiele dłuższa u osób z nagromadzeniem tkanki tłuszczowej.

A w których krajach najczęściej występuje otyłość?
Są dane, które wskazują, że w Unii Europejskiej są kraje, jak Chorwacja, Malta czy Czechy, gdzie problem z nadwagą jest ogromny. Natomiast np. we Włoszech, Luksemburgu czy we Francji problem otyłości nie jest tak powszechny. Uważa się, że w pewnej mierze wiąże się to z korzystnym wpływem diety śródziemnomorskiej.

A jak wygląda sytuacja w Polsce?
W Polsce ponad 20 proc. osób boryka się z otyłością. Według danych epidemiologicznych problem ten dotyczy 25 proc. mężczyzn i 23 proc. kobiet.

Leczenie otyłości i jej powikłań generuje zapewne duże koszty. O jakiej kwocie mówimy?
Według światowych prognoz szacuje się, że do 2025 roku koszty związane z leczeniem otyłości i jej powikłań na świecie wyniosą nawet miliard dolarów.

Obecnie wiele mówi się o leczeniu otyłości. Jakie są dostępne możliwości, poza dietą i stylem życia?
Leczenie powinno być dostosowane do przyczyn otyłości. I tak na przykład u kobiet z zespołem policystycznych jajników, u których często dochodzi do insulinooporności i nadwagi, należy wdrożyć leczenie endokrynologiczne. W uzasadnionych przypadkach możliwe jest leczenie farmakologiczne, a przy braku jego skuteczności – chirurgiczne, czyli operacje bariatryczne.

Czy mamy dostęp do prognoz? Jak sytuacja z otyłością będzie wyglądała w przyszłości?
Uważa się, że w najbliższych latach będzie coraz więcej osób otyłych. Już za trzy lata odsetek otyłych kobiet może wzrosnąć o 3 proc., a mężczyzn nawet o 5 proc.. Jest to światowy trend, prognozowany na podstawie analizy danych epidemiologicznych.

Co w takim razie możemy zrobić, żeby sytuacja się nie pogarszała?
Największe znaczenie ma edukacja na temat zdrowego odżywiania oraz promowanie aktywnego stylu życia.